Interview met Berthita Zúniga Cáceres, één van de dochters van de vermoorde (03/03/2016) Berta Cáceres en haar opvolgster als leidster van COPINH, een sterke volksorganisatie in het verzet tegen de Hondurese dictatuur: ‘De opbouw van een volksmacht is wat we echt nodig hebben’.

Ik ben Bertha Zúñiga Cáceres. Ik ben de coördinator van Copinh, een organisatie die vecht voor de verdediging van de territoriale en democratische rechten van het Lenca-volk in Honduras. Wat betekent de overwinning van Xiomara Castró als president voor Honduras?

Ik denk dat de verkiezingsoverwinning van Xiomara Castró als nieuwe president iets is dat heel belangrijk is voor het Hondurese volk : symbolisch, strategische en politiek. Ten eerste omdat in een land dat zo machistisch is als Honduras voor de eerste keer een vrouw president wordt. Weinige jaren eigenlijk nadat vrouwen voor het eerst deelnamen aan verkiezingen. Nou, een vrouw als president is een belangrijke prestatie.

Bovendien is het niet zomaar een vrouw, maar een vrouw die zich heeft geëngageerd voor de eisen van feministen en veel feministische sectoren. Zeer belangrijk in een in een land waar agressie, aanvallen, belastering en belediging van vrouwen, vrouwenmoorden, gebrek aan seksuele en reproductieve rechten vooraan staan tussen al het kwaad dat Honduras op dit moment beleeft.

Laten we zeggen dat ze de cyclus sluit van de periode na de staatsgreep: 12 jaar. De staatsgreep die de nationale partij, die de meest conservatieve standpunten verdedigt, aan de macht heeft gehouden. Dat heeft de politieke en populaire projecten die door de sociale bewegingen in Honduras werden naar voren gebracht voor juni 2009, stil gelegd.

Tegelijkertijd is in het algemeen het geweld in die periode ernstig toegenomen. Ook systematische schending van de mensenrechten, uitverkoop van grondgebieden op verschillende manieren zowel concessies over rivieren, ondergrond, privatisering van bossen ….

Dat trof vooral inheemse en boerengemeenschappen: de Garifuna, het Lenca volk en alle inheemse gemeenschappen lijden onder de uitvoering van een zeer agressief en gewelddadig extractivistisch (mijnbouw) model, een gewelddadig winstmodel met militarisering van het land, veralgemeend geweld, het selectieve gebruik van het rechtssysteem om de meest verarmden te vervolgen en anderzijds de machtsstructuren die voordeel hebben gehaald uit de staatsgreep vrij te pleiten.

Wat overblijft is een zeer gehavend land met een heersende logica die vernietigt. Al deze opgestapelde aanvallen toegevoegd aan de economische crisis verergerd door de pandemie op mondiaal niveau en daarbovenop de corruptie heeft geleid tot een zeer zware sociale miserie en tot de migrantenkaravanen: een uiting van deze sociaal – economische en politieke crisis.

In deze context gingen mensen in 2017 naar verkiezingen met grote fraude, maar mensen zijn vandaag niet meer zo naïef als in 2017. Ze zijn deze keer in grote getale opgedaagd aan de stembussen. Deze regering zal niet de ideale overgang en de inwilliging van alle volkseisen betekenen maar is wel een pauze in de hele situatie van geweld en plundering waarin de bevolking in al haar rechten werd aangetast: toegang tot water, gezondheid, onderwijs, huisvesting … We zijn dus hoopvol omdat Xiomara een discours heeft dat dichter aanleunt bij de belangen van het volk.

We weten dat we zullen moeten blijven vechten als organisaties, bewegingen. We moeten duidelijk blijven maken dat wij het zijn, de organisaties, de mensen die dit hebben meegemaakt, dit onrecht. We moeten de gesprekken om de volksbeweging weer op de kaart te zetten opnemen en de dialoog voor de structurele verandering van Honduras want zonder dat zal er geen substantiële of belangrijke verandering komen.

Ik denk dus dat deze belangrijke overwinning veel hoop geeft, een frisse wind doet waaien door onze organisaties, die kan uitdiepen om strategische kwesties te midden een zeer ongunstige economische en politiek aan te pakken. Dit is het gehavende land dat zal worden overgedragen aan deze nieuwe regering en dat nieuwe land zullen wij, de mensen, de volkeren, moeten bouwen.

Wat denk je van de dertig actiepunten voor de eerste 100 dagen die de partij Libre van Xiomara naar voren schoof?

Wel, ik denk dat er nu een debat is in Honduras, over wat het belangrijkste is, wat in het middelpunt moet staan van het politieke en sociale leven in Honduras: Is het het economisch gewin van kleine groepen die hebben geprofiteerd van beleidsmaatregelen sinds de coup, of is het het recht op leven, democratie en sociale rechtvaardigheid?

M.b.t. deze 30 punten voor de eerste 100 dagen van de regering denk ik dat er twee elementen belangrijk zijn voor organisaties zoals Copinh:Het stoppen van concessies voor rivieren, open-pit mijnen en reeds gedane concessies intrekken waar die afbreuk doen aan de rechten van de gemeenschappen. Zeer belangrijk omdat de meeste territoriale conflicten waar we onder lijden in Honduras net te maken hebben met deze kwesties, met de hydro-elektrische projecten en de mijnbouw waar we al grote veldslagen over voerden.

Het andere grote punt is dat van sociale rechtvaardigheid en gerechtigheid voor de martelaren zoals Berta Cáceres. De moord op deze leidster van Copinh, die ook mijn moeder is, is een zeer grote strijd voor Copinh, maar ook voor alle burgers van Honduras als een emblematische voorbeeld m.b.t. schendingen van de mensenrechten en de strijd over die territoriale conflicten Daarnaast zijn er nog vele andere punten, zoals het herstel van de instellingen van de staat, om de privatisering daar in teniet te doen en om burgerrechten terug te geven. Dat is heel belangrijk en we hebben hoge verwachtingen daarover.

Het belangrijkste is de installatie van een nationale grondwetgevende vergadering, dat is iets dat de mensen al een lange tijd eisen om een wettelijk kader te maken voor onder meer de rechten van inheemse volkeren en de seksuele en reproductieve rechten van vrouwen en voor de demilitarisering van ons land, voor de erkenning van de rechten van de LGTBI gemeenschappen……, verschillende voorstellen die al vele jaren naar voren worden gebracht en die de meest progressieve sociale eisen integreren. Anderzijds verwachten we dat wetten die de afgelopen 12 jaar zijn ingevoerd, die schadelijk zijn voor de belangen van de mensen en enkel ten goede komen aan deze kleine economische groepen, worden teruggetrokken.

Wat zijn , voor organisaties als COPINH, de volgende stappen om de democratie weer te kunnen herstellenWe denken inderdaad dat dit slechts een eerste stap is want we hebben geleerd van onze eigen Hondurese ervaringen en van gelijkaardige ervaringen in Latijns-Amerika dat de machthebbers, de ‘de facto machten’: economische groepen en politieke groeperingen daaraan gelieerd, dit niet zomaar zullen laten gebeuren.

De opbouw van een volksmacht is wat we echt nodig hebben, een echte toepassing van ideeën over organisatorisch werk, de ontwikkeling van de strijd in Honduras en buiten Honduras. We zullen moeten vechten voor de onafhankelijkheid van de staatsmachten want we hebben nu wel algemene verkiezingen gehad waarmee de uitvoerende en de nieuwe wetgevende macht is gevormd, maar de rechterlijke heeft een aparte samenstelling die ook heel belangrijk is. We hebben gezien welke machtsconcentratie zich daar manifesteert die zoveel schade heeft aangericht aan ons land. Dat vanuit autoritaire militaristische schema’s zoals tijdens de dictatoriale regimes in andere tijden in de geschiedenis van Latijns-Amerika. We moeten structuren hebben die de behoeften van de meerderheid van de bevolking tegemoet komen.

Vrouwenrechten en de rest zijn fundamentele zaken. Als deze dingen niet op de onderhandelingstafel komen en worden bepleit door sociale organisaties, zal er geen democratie zijn. Ja, ik denk dat we ons wel opgelucht voelen dat we niet nog vier jaar van hetzelfde hoeven te verdragen : de logica van het verkwanselen van het grondgebied, zoals met de vrijhandelszones (ZEDES) bv. wat veel sociale miserie veroorzaakte. We moeten initiatieven in gang zetten rond werkgelegenheid, in verband met de problemen van de jeugd die op een zeer belangrijke manier aan dit verkiezingsproces deelnamen, maar ook in de strijd in de straten, die ook slachtoffer zijn geworden van militaire en politie mishandeling, doden incluis.

Het is een goede zaak is dat we dromen en geloven want we hebben dringend een Honduras nodig dat meer gehecht is aan rechten en de eisen van het volkBekijk hier het intervieuw van Peoples Dispatch in het Spaans (Eng. ondertitels)