Er heerst in onze media nogal wat verwarring rond wat op zondag 10 november gebeurd is in Bolivia. Na een vierde verkiezingsoverwinning van president Evo Morales kwam er gewelddadig en goed georganiseerd protest tegen zijn herverkiezing.
Onmiddellijk na het bekend worden van de uitslag werden bureau’s van de verkiezingsautoriteiten in brand gestoken door de jeugdgroep Juventud Christiana. Ze gingen ook gericht op zoek naar familieleden van MAS-partijleden om hen te intimideren en van een provinciegouverneur werden zelfs de kinderen ontvoerd. Indiaanse vrouwen worden afgetuigd en publiekelijk ontkleed om ze te vernederen. Het geweld heeft een duidelijke racistische, misogyne inslag.
Evo koos voor een beleid van verzoening en reageerde niet op de provocaties van de fascisten. Dit sterkte de rechtse krachten en gaf hen zelfvertrouwen om steeds verder te gaan. Eerst eisten ze een hertelling; toen beschuldigden ze Evo van fraude, vervolgens riepen ze op tot nieuwe verkiezingen, om uiteindelijk verkiezingen zonder Evo te eisen. Er is een gelijkenis met manier waarop rechts in Brazilië alles deed om ervoor te zorgen dat Lula Da Silva niet mocht meedoen aan de verkiezingen.
Luis Fernando Camacho: De zogenaamde burgeractivist met een donkerbruin randje.
Camacho was actief in de onafhankelijkheidsbeweging voor Santa Cruz. Een regio waar de 1% rijksten van het land zich thuis voelt. Hijzelf is de leider van de zgn. Juventud Christiana. Die schuwt het geweld tegen de inheemse bevolking niet. Na de staatsgreep werden bv. vakbondsleiders vastgebonden aan bomen. Het is niet toevallig dat lokale gemeenschapsradio’s die berichten over deze fascistische terreur – syndicalisten en indianen het mikpunt zijn. Ook de porgressieve zender Telesur werd uit de lucht gehaald en verschillende journalisten bedreigd of opgesloten.‘Interimpresidente’ Jeanine Añez.
Niet Carlos Mesa –die in de verkiezingen 36% had gehaald – maar deze nobele onbekende blanke blonde – wiens partij 4% van de stemmen haalde- stelde zichzelf aan terwijl de meerderheid van het parlement, de partij MAS afwezig was. Vlak voor haar aanstelling kuiste ze haar twitteraccount nog even op. De niet mis te verstane racistische boodschappen richting Inheemse gemeenschap werden snel gewist. Zo beschouwt ze de inheemse religieuze tradities als een Satanistische bezigheid. Volgens haar moeten alle Indianen weg uit de steden en terug naar het hoogland, waar ze ‘thuishoren’.
Haar eedaflegging ging – zoals bij alle blanke presidenten vóór Morales – opnieuw door in het oude neokoloniale paleis en ze legde haar hand dus weer op de bijbel. De staatsgreep lijkt meer en meer op de restauratie van het koloniaal regime. Pacha mama met al wat erbij hoort aan respect voor de aarde en de mensen die erop wonen wordt buitengegooid en de reactionaire Katholieke Kerk weer geïnstalleerdDe erfenis van Morales.
Morales kan stevige economische cijfers voorleggen: zonder hulp van IMF of wereldbank haalt Boliiva de beste groeicijfers van de regio. Evo slaagde erin om de armoede in Bolivia ernstig terug te dringen door herverdeling van de rijkdom. De Gini coëfficiënt die de kloof tussen arm en rijk meet zakte met niet minder dan 19%. Hij maakte van het land ook een plurinationale staat met gelijke rechten voor iedereen en erkenning van de taal van alle inheemse volkeren die het Andesland rijk is. Voor het eerst in meer dan 500 jaar hadden de inheemsen het gevoel dat zij vertegenwoordigd werden door hun regering.
De economische elites in het oosten van het land zagen al snel hun belangen bedreigd. Voor Morales was het land een grondstoffen-kolonie waar multinationals onbelast en tegen spotprijzen kostbare grondstoffen weghaalden. Morales nationaliseerde de gasvelden en legde de multinationals belastingen op voor het ontginnen van mineralen zoals lithium, een cruciale grondstof voor autobatterijen. Veelbetekenend is dat na de staatsgreep de aandeelkoersen van Tesla onmiddellijk de hoogte in schoten.
Maar de inheemse gemeenschap laat zich ondanks de terreur niet zomaar verpletteren door de bourgeoisie. Na de staatsgreep begonnen ze zich onmiddellijk te organiseren. De grootste haard van verzet komt uit El Alto een stad op de hoogvlakte waar de bevolking overwegend indiaans is in tegenstelling tot de nabij gelegen hoofdstad La Paz waar de witte bourgeoisie haar verankering heeft. Grote groepen betogers verzamelden zich voor een mars op de hoofdstad. Daar botsten ze op een enorme politiemacht. De interimpresidente vond er niet beter op te tweeten dat de indianen best terugkeren naar hun hoogvlaktes waar ze thuishoren. Arrogant en vernederend voor de grote massa Bolivianen met inheemse roots.
Het is helemaal niet zo dat de bevolking eensgezind achter het vertrek van Evo Morales staat. Hij haalde bijna de helft van de stemmen. Zijn partij MAS heeft de meerderheid in het parlement. Veel Bolivianen gaan ook helemaal niet mee in de rechtse terreur. Maar de extreemrechtse coupplegers doen er wel alles aan om een verdere polarisering aan te wakkeren. Maurice Lemoine Latijns-Amerika specialist uit Frankrijk bestempelt de staatsgreep als een extreemrechtse, neokoloniale staatsgreep. Een regime dat de verworvenheden bereikt onder Morales zal terugdraaien omdat het een uiterst rechtse neoliberale politiek voert. Als de bevolking er niet in slaagt deze staatsgreep te keren gaan de Bolivianen terug naar de tijd voor Morales waar grondstoffen met heel weinig belastingen uit het land konden verscheept worden en waar zelfs het drinkwater geprivatiseerd werd.
Dat de rust in het Andesland niet snel zal terugkeren is intussen wel duidelijk. Wordt Bolivia een elitair wingewest waar de multinationals vrij hun gang kunnen gaan en de rijke elite van het land zichzelf kan bedienen? Of een land met een eigen rijke cultuur waar iedereen meetelt, en waar de rechten van de inheemse gemeenschappen beschermd worden en er een rechtvaardige verdeling van de rijkdommen gebeurt. Aan de ene kant staat een witte bourgeois elite met steun van de VS die een deel van de middenklasse achter zich heeft, aan de andere kant de meerderheid van Boliviaanse boeren en arbeiders, veelal van inheemse afkomst, die strijden voor bestaansrecht.
Het voorbije weekend werd een soort pact gesloten tussen de rechtse junta en het MAS om verkiezingen te organiseren in februari, welliswaar zonder Morales maar mét het MAS. Het geweld lijkt voorlopig te gaan liggen, afwachten of ook de (extreem)rechtse terreur tegen de bevolking ophoudt.
Angela Davis en Noam Chomsky publiceerden dit weekend een open brief waarin ze de zware mensenrechtenschendingen door de Boliviaanse coupplegers aanklagen.