Ecuador werd wakker met het nieuws dat Guillermo Lasso de nieuwe president wordt. Geen van de crisisscenario’s of betwistingen over de resultaten kwam uit: de rechtse kandidaat won met 52,48%, 4.599.003 stemmen, 435.366 stemmen meer dan Andres Arauz (47,60%).ie aanvaardde de nederlaag net als verschillende Latijns-Amerikaanse en presidenten elders in de wereld die de volgende Ecuadoriaanse president feliciteerden. De toekomstige president bedankte via zijn netwerken degenen die hem schreven, zoals Arauz zelf en de kandidaat voor het vice-presidentschap, Carlos Rabascall, bij de opbouw van een van zijn belangrijkste campagne-ideeën: het Ecuador van de ontmoeting waar iedereen wint. “
We moeten verenigd zijn en onze verschillen respecteren om Ecuador vooruit te helpen, dit is een werk van allen, dat vandaag begint,”
Andres Arauz riep maandag op tot “vrede en verzoening op basis van absolute eerbiediging van de mensenrechten, politieke vervolging moet ophouden, we moeten elkaar behandelen als tegenstanders en niet als vijanden”.
De uitslag van zondag was in tegenspraak met wat de meeste opiniepeilers aangaven. De kandidaat van de Burgerrevolutie had gunstige peilingen na zijn overwinning in de eerste ronde, met bijna 13 punten verschil ten opzichte van Lasso, een afstand die, zoals uit de peilingen bleek, kleiner werd naarmate de weken van de campagne voor de tweede ronde vorderden. De curven lieten een stijging zien voor Lasso, een hoog percentage ongeldige en blanco stemmen, en de langzame groei van Arauz die op de eerste plaats bleef staan. Wat weinigen verwachtten was het eindresultaat.
Er kunnen verschillende redenen worden bedacht voor de overwinning van Lasso, die in 2017 werd verslagen door Lenín Moreno en in 2013 door Rafael Correa: redenen in de strategieën van elke campagne, de kenmerken van de verschillende politieke krachten, en ook in het scenario waarin de wedstrijd plaatsvond.
In de eerste plaats was de kandidatuur van Arauz zelf een product van de situatie waarmee de politieke beweging van Correa werd geconfronteerd: politieke vervolging en de belangrijkste leider in ballingschap in België. De politieke beweging van Correa kwam in de race na verschillende jaren van rechtszaken, met leiders die het land uit waren, anderen werden bedreigd met veroordelingen, zaten in de gevangenis, of trokken zich terug door het politieke, gerechtelijke en mediatieke offensief tegen de burgerrevolutie.
Ten tweede kampt de beweging met een gebrek aan organisatie. De afwezigheid van een stevige politieke partij – niet alleen electoraal – en van degelijke sociale, territoriale, arbeiders-, feministische of inheemse bewegingen is misschien wel een van de belangrijkste problemen, vooral afgemeten aan andere progressieve processen op het continent. Deze situatie kan worden verklaard door politieke opvattingen, en door het verraad van Moreno en de gevolgen daarvan op intern vlak.
Ten derde liep de campagne zelf moeilijk, met een vervolgde beweging, weinig politieke structuur, en de complexe constructie van de figuur van Arauz, met name in de relatie met Correa. Hoe de stem van de burgerrevolutie te bereiken en deze tegelijkertijd uit te breiden tot een meerderheid? Dat was een van de belangrijkste vragen, in een politiek scenario dat gekenmerkt wordt door de kloof Correismo/anti-Correismo en de moeilijkheid om die te vertalen naar andere, zoals neoliberalisme vs anti-neoliberalisme, of banken vs volk.
De kloof Correismo/anti-Correismo was een van de punten waardoor Lasso zijn electorale stroom wist uit te breiden tot hij de meerderheid had bereikt. Het anti-Correismo, dat om verschillende redenen in de samenleving aanwezig is – waaronder de systematische campagne van beschuldigingen van corruptie – stelde Lasso in staat de stemmen aan te trekken van degenen die niet voor de burgerrevolutie zouden stemmen. Het was ook een bepalend element voor het begrijpen van de positionering van de politieke krachten, met name Yaku Pérez en Xavier Hervas, respectievelijk derde en vierde in de eerste ronde.
Arauz riep op tot de vorming van een progressief, plurinationaal en sociaal-democratisch blok, tussen de Burgerrevolutie, de Confederatie van Inheemse Nationaliteiten van Ecuador (Conaie), en Democratisch Links. De controverse rond het Correismo verminderde echter die mogelijkheid, en zowel Pérez/Conaie als Hervas kozen ervoor zich niet rechtstreeks voor een van beide kandidaten uit te spreken.
De inheemse beweging, kampend met interne conflicten over mogelijke allianties, besloot op te roepen tot een “ideologische blanco stem”, die mee verklaart waarom er 1.739.870 blancos waren op een totaal van 10.675.362 kiesgerechtigden. De steun die Vargas, voorzitter van Conaie, op het laatste moment aan Arauz heeft gegeven, lijkt daar weinig aan veranderd te hebben.
Lasso had twee centrale steunpunten voor zijn campagne: de belangrijkste media van het land, en een goed(e) gefinancierde communicatiestrategie met inzet van vuile campagnemiddelen. Zo construeerde hij een fictie over zijn CV en over zijn politiek-economisch project dat geleidelijk aan ontmaskerd zal worden naarmate zijn regering in actie komt.
De horizon die met zijn overwinning wordt geopend, is die van de neoliberale verdieping, met name de overheersing van het financieel kapitaal, waarvan hij deel uitmaakt. De dynamiek van het verzet tegen deze agenda zal ten dele worden bepaald door de wijze waarop Conaie zich opstelt en haar interne geschillen oplost. In mei worden er bestuursverkiezingen gehouden. De manier waarop het Correisme haar strategie voor deze nieuwe fase uitstippelt is de andere belangrijke factor.
Het Latijns-Amerikaanse continent zal voorlopig hetzelfde schaakbord van krachten blijven. De overwinning van Lasso geeft aan dat het zich bevindt in conflicten tussen maatschappelijke projecten zonder duidelijke hegemonie. De komende presidentsverkiezingen, in Peru, Chili en Brazilië, zullen meer klaarheid scheppen over de huidige krachtsverhoudingen tussen links en rechts. Een complex krachtenveld, met lokale omwentelingen, bepalende nationale bijzonderheden… Het blijft een open veld met de mogelijkheid van een nieuw tijdperk.
Pagina 12