Voor het eerst in 55 jaar blokkade tegen Cuba testen de Verenigde Staten in New York een medicijn tegen kanker uit dat volledig ontwikkeld werd op het Caribische Eiland.

Een aantal Amerikaanse patiënten met kanker gebruiken het al, omzeilen de blokkade, vliegen naar Cuba om zich te laten behandelen met Cimavax.

Zes dagen verblijft Judy Ingels, 74 jaar oud, bij haar familie in Cuba en ontvangt er haar eerste injecties met Cimavax, een medicijn dat in Cubaans onderzoek bewees dat het het leven van longkankerpatiënten met maanden, in sommige gevallen zelfs jaren kan verlengen. Door vanuit California naar Havana te reizen overtreedt Ingels de wet. De Amerikaanse blokkade tegen Cuba is reeds meer dan 50 jaar in voege. Ondanks het verbeteren van de relatie tussen beide landen onder President Obama, bleef medische hulp zoeken in Cuba verboden voor Amerikaanse burgers. “Ik lig daar niet van wakker” zegt Ingels “want voor het eerst heb ik hoop”. Judy’s geheime reisFase 4 longkanker heeft werd bij Ingels vastgesteld in december 2015. “Mijn Amerikaanse oncoloog zegt dat ik zijn beste patiënt ben, maar ik heb de dodelijke ziekte” zegt ze. Haar geneesheer weet niet dat zij in Cuba is. Wanneer ze hem vroeg naar Cimavax, zegde hij daar nog nooit van gehoord te hebben. “Maar wij hebben veel opzoekwerk gedaan. Ik las vele goeie dingen” zegt Judy. Vanaf januari 2017 wordt het Cubaanse medicijn klinisch getest op patiënten in Buffalo, in de staat New York, maar het is nog altijd niet beschikbaar voor zieken in de Verenigde Staten. Judy Ingels, haar echtgenoot en haar dochter Cindy verblijven in het medisch centrum La Pradera, ten westen van Havana. Daar worden vooral buitenlandse patiënten behandeld, die betalen voor hun medische behandeling. Met het zwembad, de palmbomen en tuinen lijkt La Pradera meer op en vakantiecomplex dan op een hospitaal. Ingels is niet de enige Amerikaanse die bereid is om de wet te overtreden en duizenden dollars te betalen om zich te laten behandelen in Cuba. Alleen dit jaar al zijn er in La Pradera 32 Amerikaanse patiënten behandeld en 158 burgers van andere landen.

Wat maakt Cimavax anders dan andere behandelingen?

Cimavax vecht tegen de kanker door het stimuleren van de immuunrespons tegen het eiwit in het bloed dat de groei van longkanker verhoogt. Na een inwerkperiode, krijgen de patiënten een maandelijkse dosis via injectie. Cimavax is een product van de Cubaanse biotechnologische industrie en het onderzoek werd door voormalig president Fidel Castro aangemoedigd begin de jaren tachtig. Paradoxaal genoeg kan de Cubaanse biotechnologische innovatie verklaard worden door de Amerikaanse blokkade. Cuba werd verplicht de medicijnen die ze nodig hadden en niet konden betalen of waar ze geen toegang toe hadden, zelf te ontwikkelen. Op die manier werden medicijnen als Cimavax geproduceerd, een product ontwikkeld met eenvoudige technologie die beheerd kan worden in een rurale context, die dus perfect in de Cubaanse context past. Vandaag telt de industrie 22.000 wetenschappers, techniekers en ingenieurs, en verkoopt haar medicijnen over heel de wereld, maar niet in de VS. Hoewel de Cubanen de productiekost voor Cimavax niet willen onthullen, is het medicijn veel goedkoper dan andere behandelingen.

Twee maanden leven hebben om over de toekomst te dromen Voor de Cubanen zelf is de medische behandeling gratis, en iemand die veel voordeel haalt uit de behandeling is de 65-jarige Lucrecia de Jesús Rubillo, die in een appartementsblok in Oost-Havana woont. Verleden jaar zegde men haar dat ze nog twee à drie maanden te leven had. Wat begon als een pijn in het been mondde uit in een fase 4 longkanker diagnose met uitzaaiingen in heel het lichaam. Er werd haar chemotherapie toegediend “dat was zeer zwaar en hard. Ik werd er misselijk van en had pijn. Maar mijn kinderen vroegen me om te vechten, en dat is wat ik deed” zegde zij. Na stralen te hebben gekregen, begon Lucrecia met de Cimavax injecties. Nu is zij voldoende sterk om de trap te nemen tot de vierde etage van het appartementsgebouw waar ze woont. Ze moet ook minder hoesten, voelt zich beter, heeft hoop, en denkt over wat ze gaat doen. “In het beste geval ga ik naar Spanje om mijn zoon te bezoeken” zegt zij.“Ik voel me tevreden en droom van de toekomst, maar ik ben ook triest. Ik verloor vele vrienden aan kanker en zij hadden de mogelijkheid niet zoals ik om deze injecties te krijgen. Ik voel me bevoorrecht” verzekert ze ons. Haar oncoloog, Elia Neninger, testte Cimavax op honderden patiënten sinds de jaren 90. “Wanneer Lucrecia aankwam zat zij in een rolstoel, gehandicapt door haar ziekte” herinnert zij zich. “De tumor in haar long is verdwenen en er zijn evenmin laesies in de lever. De Cimavaxkuur is bij haar in een onderhoudsfase” legt de dokter uit. Objectief: van kanker een chronische ziekte makenIn Cuba spreken Neninger en andere specialisten niet van kanker genezen, maar wel over de kanker controleren en hem veranderen in een chronische ziekte. “Nooit heb ik gedacht aan iets mee te werken dat het leven van zovele personen zou verbeteren” zegt ze. “Ik heb patiënten met fase 4 longkanker die nog 10 jaar na de diagnose in leven zijn” verzekert de oncologe ons. Cimavax kan het leven van patiënten met maanden te verlengen, niet jaren. Ook kan het niet iedereen helpen.

Bij 20% van de patiënten slaat de behandeling niet aan, omdat de ziekte in zeer vergevorderd stadium is of omdat er andere geassocieerde ziekten de behandeling bemoeilijken. Toch is dokter Kelvin Lee, directeur van de afdeling immunologie van het Roswell Park Cancer Institute in Buffalo, New York, waar de Amerikanen de efficiëntie van Cimavax uittesten, onder de indruk van het medicijn. Groot potentieel en onzekerheid Het is de eerste maal dat een Cubaans medicament zich aan klinische tests kan onderwerpen in de VS. Daarvoor moest een speciale vergunning worden aangevraagd omdat de Amerikaanse blokkade het merendeel van de samenwerking en handel tussen beide landen verbiedt. De immunotherapie tegen kanker wordt telkens duurder in de VS, zegt dokter Lee. Het idee van een goedkoop vaccin dat kan toegediend worden op een primair niveau van medische zorg is zeer aantrekkelijk en Lee gelooft dat we ooit Cimavax zullen kunnen gebruiken om longkanker te voorkomen.“Als we rokers met een hoog risico zouden kunnen vaccineren om te voorkomen dat ze longkanker zouden ontwikkelen, zou dat een enorme impact hebben voor de gezondheid van het volk in de VS maar ook in de rest van de wereld” zegt Lee.

BBCmundo