De staatsgreep in Brazilië is nog steeds aan de gang. “Als rechts erin slaagt aan de macht te blijven, zullen ze proberen het hele linkse front te criminaliseren en te verbieden”, zegt José Reinaldo Carvalho van de Communistische Partij van Brazilië.

Tijdens een solidariteitsavond voor Latijns-Amerika op 15 juni in Brussel hadden we een gesprek met José Reinaldo Carvalho, beleidssecretaris internationale betrekkingen van de Communistische Partij van Brazilië (PCdoB). Met tien volksvertegenwoordigers in de Kamer en één senator maakt de PCdoB deel uit van de regeringscoalitie met de Arbeiderspartij (PT) van Dilma Rousseff, de presidente die in mei tijdelijk geschorst werd in het kader van de afzettingsprocedure in de Senaat. José Reinaldo Carvalho is nog moe wanneer we hem spreken. Hij is net gearriveerd uit Brazilië, maar spreekt bevlogen over de moeilijke politieke situatie in Brazilië.

Hoe is de situatie nu, een maand na de parlementaire staatsgreep tegen presidente Dilma Rousseff?

Reinaldo Carvalho: De staatsgreep is nog steeds aan de gang. In augustus spreekt de Senaat zich uit over de beschuldigingen tegen Rousseff. Als 54 van de 81 senatoren haar schuldig verklaren, wordt de afzetting definitief en zal huidig vicepresident Temer president blijven. Maar dat is lang niet zeker, want tot dusver is de interimregering een echte ramp. Drie ministers hebben al ontslag moeten nemen na beschuldigingen van corruptie.

De regering kondigt besparingsmaatregelen aan die vooral de sociale sector en de overheidsdiensten treffen. Ze beweert dat ze het land “opnieuw wil open stellen”, maar in feite grijpt ze terug naar de privatiseringsplannen van de jaren 1980. Maar er is wel één groot verschil. Onlangs zijn er in de nationale wateren voor de Braziliaanse kust enorme olievoorraden ontdekt. De Braziliaanse nationale oliemaatschappij Petrobras heeft speciale technologieën ontwikkeld om die reserves, die op grote diepte liggen, te ontginnen. Er is een wet die bepaalt dat de Braziliaanse staat gegarandeerd een deel van de geëxploiteerde concessies moet houden. Dat zou van Brazilië een grote speler op de oliemarkt kunnen maken. En laat het nu precies die wet zijn die deze rechtse regering, die trouwens niet verkozen is, wil afschaffen!

U hebt het vaak over de internationale gevolgen van deze staatsgreep. Kunt u dat nader verklaren?

Reinaldo Carvalho. Deze staatsgreep maakt deel uit van een groot tegenoffensief van de Verenigde Staten tegen het feit at Latijns-Amerika politiek opschuift naar links. Die evolutie begon in 1998 toen Hugo Chávez in Venezuela aan de macht kwam. Daarna kwam links ook aan de macht in landen als Bolivia, Honduras, Ecuador, Nicaragua en El Salvador. In 2010 werd de CELAC opgericht, de Gemeenschap van Latijns-Amerikaanse en Caraïbische Staten. Binnen de CELAC organiseren de landen zich los van de Organisatie van Amerikaanse Staten OAS, waar de Verenigde Staten de boventoon voeren. Bovendien is Brazilië ook een van de BRICS-landen, de opkomende landen die een bedreiging vormen voor de wereldwijde economische dominantie van de Verenigde Staten.

De staatsgreep tegen Dilma Rousseff bracht een onverkozen rechtse regering aan de macht en wil een einde maken aan die ontwikkelingen en ze terugdraaien, omdat de Verenigde Staten daar helemaal niet mee ingenomen zijn.

Hoe ervaart het volk die nieuwe regering?

De publieke opinie is aan het keren. De mensen die deelnamen aan de mobilisatie tegen Rousseff, hadden verwacht dat de corruptie zou verdwijnen en alles op z’n pootjes zou komen nadat ze vervangen was. Nu komen ze tot de vaststelling dat het omgekeerde gebeurt. In de peilingen zou huidig interimpresident Temer nog slechts 2% van de stemmen halen. Zijn regering geniet nog slechts het vertrouwen van 11% van de Brazilianen. In combinatie met de grote betogingen, die nog bijna dagelijks plaatshebben, zorgt dat voor druk van het volk op de senatoren. Momenteel verklaren 55 senatoren dat ze met de procedure zullen instemmen. Dat betekent dat nog slechts twee senatoren van kamp moeten wisselen en de afzetting gaat niet door.

Wat doet de 89% die het niet eens is met de regering-Temer om de senatoren onder druk te zetten?

Er zijn gezamenlijke betogingen van politieke groepen die vroeger nooit samen op straat kwamen. En wat ook nieuw is: er is een Braziliaans Volksfront ontstaan. Er is de Beweging van de Landloze Boeren, MST, die zich kritisch blijft opstellen tegenover de vorige regering van Dilma Rousseff, maar die haar regering tegelijk steunt tegen de aanvallen van rechts. Verder zijn er ook degenen die zich afgescheiden hebben van de Braziliaanse Socialistische Partij en die oppositie voeren tegen de regering.

Ook is er het “Frente Povo Sem Medo” (volksfront zonder angst, n.v.d.r.), een stadsbeweging die zich verzet tegen de uitzetting van gezinnen uit hun woning. En er zijn natuurlijk de linkse partijen die deel uitmaakten van de regeringscoalitie van Dilma: de PT van Lula en Dilma, de Democratische Partij van de Arbeiders PTD, en onze partij, de PCdoB. En tot slot, en heel belangrijk, zijn er de vakbonden, georganiseerd in federaties van de CUT, die aanleunt bij de PT, en de CTB, die aanleunt bij de PCdoB. Voor het eerst slaan die verschillende linkse bewegingen de handen in elkaar slaan en betogen samen. Hun leiders nemen ook samen het woord tijdens manifestaties. Het politieke landschap van Brazilië ziet er plots totaal anders uit.

Wat stelt dat nieuwe Braziliaanse volksfront in het vooruitzicht?

Het debat is geopend. Onze partij heeft het idee geopperd om na het mislukken van de afzettingsprocedure een referendum te organiseren om nog in 2016 nieuwe verkiezingen mogelijk te maken, dus twee jaar eerder dan voorzien. Ik hoor nu dat Dilma Rousseff diezelfde oproep doet, zij wil uiteraard ook dat de politiek in ons land verandert. De MST wil verder gaan, ze wil verkiezingen voor een grondwetgevende vergadering, een parlement dat een nieuwe grondwet zou kunnen schrijven die onder meer een landbouwhervorming bevat.

Maar op korte termijn bestaat de uitdaging voor dit front erin de druk van het volk op te voeren. Want we moeten ons geen illusies maken: als rechts erin slaagt aan de macht te blijven, zullen ze proberen om de PT en het hele linkse front te criminaliseren en te verbieden.

Dit artikel komt uit het maandblad Solidair van juli 2016. Abonnement.