Weinig landen zijn zo algemeen verkeerd begrepen als Venezuela en de Bolivariaanse Revolutie. De internationale media schetsen een beeld van absolute verwoesting in het land, veroorzaakt door het falend beleid en wanbestuur van de regering. Drie voedselexpertes* schreven een diepgaande analyse (in het Engels) over voedselmonopolies, ‘voedsel’rellen, campesinos die hun eigen voeding heroveren, … een ‘must read’ voor wie echt iets over (de striid in en tegen) Venezuela wil weten.

Ondanks het zeer negatieve mediabeeld lieten de drie nationale verkiezingen van 2017 zien dat er sterke steun bestaat voor de voortzetting van de revolutie onder het huidige leiderschap. Deze schijnbare paradox is naar verluidt alleen maar toe te schrijven aan de tendensen van de regering tot coöptatie en cliëntelisme en aan het sluiten van de democratische ruimte. Dergelijke berichten worden vele malen gereproduceerd, zowel in de media als in bepaalde intellectuele kringen.

Een voordeel van de grote aandacht voor Venezuela is dat er een terugkerend verhaal te onderscheiden is, dat in grote lijnen als volgt is samen te vatten: Centraal staat Hugo Chávez Frías, een sterke politieke leider die tijdens zijn presidentsschap van 1999 tot 2012 het dubbele voordeel genoot van persoonlijke uitstraling en hoge olieprijzen. In 2013 stierf Chávez en het jaar daarop daalden de wereldolieprijzen. Te midden de perfecte storm van het verlies van Chávez, de ineenstorting van de olieprijzen en het ondoordachte beleid van de regering, is Venezuela gestaag in een staat van economische en politieke desintegratie terechtgekomen, waarbij voedsel en andere benodigdheden schaarser zijn geworden, wat op zijn beurt sociale onrust heeft veroorzaakt nu mensen de straat opgaan. De regering, met aan het hoofd de minder charismatische opvolger van Chávez, Nicolás Maduro, zal wanhopige pogingen doen om aan de macht te blijven en daarbij steeds autoritairder worden, terwijl ze de populistische retoriek van de Bolivariaanse Revolutie van Chávez in stand houdt.

Dit dominant verhaal geeft echter geen beeld van de complexiteit van wat er vandaag de dag in Venezuela gebeurt. Er zijn echt grote gaten, die belangrijke vragen oproepen: wie zijn “de mensen” in het centrum van deze analyse? Wat zijn de eventuele gevolgen van de huidige uitdagingen voor de verschillende sectoren van de samenleving? Hoe moet de Venezolaanse staat worden begrepen, en waar en hoe is de rol van het kapitaal te zien? Door te focussen op de politiek van het voedsel als sleutelgebied waarin de bredere politiek van het land zich afspeelt – in het bijzonder door te kijken naar recente tekorten en voedsellijnen, evenals naar wat is gepresenteerd als “voedselrellen” – kan een veelheid aan kwesties beter worden begrepen. Ook klasse- gender – en aspecten van racisme moet je erbij betrekken.

Om te beginnen kijken we naar het verleden om de huidige trends in hun eigen context te plaatsen. Door in te gaan op de dynamiek rond de meest geconsumeerde basisvoedingsmiddelen in Venezuela, kunnen we inzicht krijgen in de huidige conjunctuur, met name de recente voedseltekorten. Een deel van de belangrijkste oorzaken van de tekorten is afkomstig van krachten tegen de Bolivariaanse Revolutie, die steeds meer terrein winnen binnen de staat. Vervolgens bespreken we de reacties van de overheid en de combatieve volkskrachten op de tekorten.

Een conclusie van deze gondige studie, die HIER te lezen valt (Engels) luidt:We kunnen uitspraken doen over het “einde van de cyclus” van het opkomend links in Latijns-Amerika, of we kunnen staan naast hen die geen plaats voor zichzelf zien aan het “einde van de cyclus”: zij voor wie – en door wie – de geschiedenis nog steeds geschreven wordt, en voor wie opgeven geen optie is.

Een ‘must read’ voor iedereen die zich écht om het Venezolaanse volk bekommert.

Monthly Review*:Ana Felicien is onderzoeker aan het Venezolaanse Instituut voor Wetenschappelijk Onderzoek en stichtend lid van de Semillas del Pueblo (Zaden van het Volk) beweging.

Christina M. Schiavoni is voedselsoevereiniteitactivist en doctoraatsonderzoeker aan het Internationaal Instituut voor Sociale Studies in Den Haag.

Liccia Romero is hoogleraar ecologie aan de Universiteit van de Andes in Mérida, Venezuela, en stichtend lid van Mano a Mano-Intercambio Agroecológico.