Europa, dat zichzelf graag voorstelt als superieur m.b.t. waarden en mensenrechten, beschiet dezer dagen zwangere vluchtelingen en kinderen met rubberkogels, traangas en flitsgranaten. Sommige grote media hier komen, eigenaardig toch in die context, net nu met een aflopend verhaal over een ‘vluchtelingencrisis’ in Cuba.

De EU stuurt, tegen het internationaal recht in, asielzoekers terug naar een onveilig land. Het wordt daarvoor door de VN op de vingers getikt en ook de paus heeft zich al herhaalde malen uitgesproken tegen deze schandalige aanpak. ‘Laten we kijken naar de splinter bij een ander om de balk in het eigen oog niet te moeten zien’, is een mogelijke verklaring voor het opgerakelde Cubaverhaal.

De framing die daarbij wordt gehanteerd is die van een dictatuur die er niet meer in slaagt haar onderdrukte onderdanen binnen te houden. Een beetje context om het verhaal te begrijpen halen we uit een artikel dat we al in december op Cubanismo publiceerden en nu wat actualiseren.

Eind vorig jaar strandden een aantal duizenden Cubanen aan de grens van Costa Rica en Nicaragua. De Cubanen proberen via deze landen de VS binnen te geraken. Ze zijn de speelbal van een cynische, ja zelfs criminele politiek.1. Migratie van armere naar rijkere gebieden is de dood normaalste zaak in de wereld. In Puerto Rico, vlakbij Cuba, is in totaal meer dan 40 procent van de bevolking vertrokken richting VS. Elk jaar steken een kwart miljoen Centraal-Amerikanen illegaal de grens over tussen Mexico en de VS. Na de financiële crisis van 2008 verlieten in verhouding zestien maal zoveel Ieren hun land als Cubanen. Cuba, een land met de langstlopende blokkade uit de wereldgeschiedenis, vormt daarop geen uitzondering.2. Voor Cubanen is er een bijkomende reden. Dankzij het zeer hoge onderwijspeil steekt de doorsnee Cubaan qua scholingsgraad met kop en schouders uit boven de overgrote meerderheid van de latino’s, die vaak ongeletterd zijn. Ter vergelijking: in Cuba volgt anderhalve keer zoveel studenten hoger onderwijs als in België (met een zelfde bevolkingsaantal). Cubaanse migranten zijn daardoor economisch interessant en hebben ook betere perspectieven dan hun collega’s uit de rest van het continent. Op amper 200 km van eigen huis kunnen Cubanen meer dan het tienvoudige verdienen. Stel je voor dat dit het geval zou zijn voor Belgische dokters, verpleegkundigen, ingenieurs, leerkrachten, enz. We zouden een ware leegloop meemaken in de ziekenhuizen, bedrijven en scholen. Nu al moeten we onze ziekenhuizen bemannen en bevrouwen met verpleegkundigen uit Roemenië en Libanon.3. De migratie vanuit Cuba naar de VS kadert in een cynische politiek van Washington. De Cubanen zijn de enigen ter wereld die in de VS automatisch een verblijfsvergunning krijgen en hulp ontvangen. Andere latino’s die aan de grens worden tegengehouden worden gedeporteerd. Cubanen daarentegen worden met open armen ontvangen en krijgen een arbeidsvergunning.

Deze uitzonderlijke migratiepolitiek werd na de overwinning van de revolutie in 1959 door Washington ingesteld om de oorlogscriminelen en corrupte ambtenaren van het ancien regime op te vangen, maar ook om een brain drain uit Cuba te bevorderen.

De zogenaamde Cuban Adjustment Act is tot op de dag van vandaag van kracht, ondanks de zogenaamde normalisering tussen beide landen. Als Cubaanse topsporters, academici of bekende muzikanten in het buitenland zijn, krijgen ze gegarandeerd financieel zeer aantrekkelijke contracten voorgeschoteld om hun land te verlaten.4. Vooral Cubaanse dokters worden geviseerd door de VS. In het kader van internationalistische programma’s zijn meer dan 30.000 Cubaanse dokters actief in 66 landen. Het Witte Huis doet er alles aan om zoveel mogelijk van die dokters naar de VS te lokken. Dat doet het sinds 2006 met een ‘Parool Programma’. Het programma werd gelanceerd door Bush, Obama heeft het gehandhaafd.5. De grote lokroep vanuit de VS gaat vreemd genoeg gepaard met een weigering om visa uit te schrijven. Er is sedert 1984 een akkoord tussen beide landen waarin Washington belooft om 20.000 visa per jaar toe te kennen (vooral in het kader van gezinshereniging) en Havana er zich toe verbindt om geen ‘bootvluchten’ toe te laten. In de praktijk worden er echter slechts 3.500 visa per jaar afgeleverd. Met andere woorden, de Cubanen worden gelokt met een voorkeursbehandeling maar worden terzelfdertijd de legale weg afgesneden. Die 3.500 worden uitgedeeld d.m.v. een loterij, echt waar. Het lot en niet humanitaire redenen bepalen of een Cubaan zich bij zijn gezin mag gaan voegen…6. Aan de ene kant lokken de VS de Cubanen, aan de andere kant worden ze verhinderd om er via legale weg te geraken. Zo’n politiek stimuleert m.a.w. de illegale migratie en de mensenhandel. Deze criminele politiek zet Cubaanse delinquenten ook aan tot roekeloze en criminele daden om het eiland te verlaten. Kapers van vliegtuigen en boten kunnen bij hun aankomst in Florida rekenen op straffeloosheid en worden er soms zelfs onthaald als helden.7. Vorig jaar werden de diplomatieke relaties tussen Cuba en de VS hersteld. Eind november waren er gesprekken tussen beide landen om de migratie-akkoorden te bespreken. Bij Cubanen die het eiland willen verlaten bestaat de vrees dat in de nabije toekomst de voorkeursbehandeling voor Cubanen zal verdwijnen. Dat is de reden waarom enkele duizenden Cubanen nog snel geprobeerd hebben om de VS binnen te geraken. Nicaragua besloot echter om ze niet langer doortocht te verlenen. En daarom zitten nu enkele duizenden Cubanen te wachten aan de grens tussen Costa Rica en Nicaragua.8. Sinds enkele jaren kunnen Cubanen vrij reizen naar de VS. Het omgekeerde is niet het geval. Inwoners van ‘the land of the free’ riskeren 25.000 dollar boete als ze Cuba bezoeken. Zeer recent bracht Obama daar enige verandering in, door reizen ‘in het kader van een pedagogisch project, en om de civiele samenleving in Cuba te versterken toe te laten’, maar strikt genomen blijft toerisme verboden.9. Jaarlijks keren duizenden Cubaanse migranten definitief terug naar hun vaderland. In 2013 waren dat er 3500. Tienduizenden anderen deden al een aanvraag aan de Cubaans overheid om hetzelfde te doen. De Amerikaanse droom is, zeker na de crisis van 2008, vaak een nachtmerrie voor Cubaanse migranten. Vanuit die situatie hebben velen, zelfs in Europa, heimwee naar het goed uitgebouwde systeem van sociale zekerheid dat ze daar achterlieten. Zelfs zogenaamde ‘politieke dissidenten’ overwegen een terugkeer naar het eiland. In de mainstream media zal je daar geen woord over horen.

Er stonden in 2014 ook 122.000 mensen op de lijst voor gezinshereniging in de VS; je zou dan verwachten dat die, plus nog een heleboel andere, mensen de oversteek zouden maken. Je ziet het omgekeerde, vorig jaar is slechts de helft van dat aantal naar de VS getrokken.

Cubanismo