Toen Che in het geheim Cuba verliet om de revolutie te gaan voeren, eerst in Congo en daarna in Bolvia, schreef hij een afscheidsbrief, gericht aan Fidel. Het is vandaag vijftig jaar geleden dat die brief werd bekendgemaakt en voorgelezen.

Wanneer Ernesto Guevara zich in Mexico bij de Cubanen aansluit om het onwettelijke regime van Fulgencio Batista omver te werpen, heeft hij maar een verzoek voor de leider van de Revolutionaire Beweging van de 26ste juli: dat, eenmaal Cuba bevrijd was, geen staatsredenen hem zouden verhinderen in andere plaatsen van de wereld te gaan strijden. Fidel belooft hem niet alleen dat hij die beslissing zal naleven, maar dat, eenmaal dat moment is aangebroken, het revolutionaire Cuba hem ook zal helpen.

Che is een van de 82 opvarenden van het yacht Granma die op 2 december 1956 op het strand Las Coloradas in Cuba ontschepen. Een kleine 25 maanden later grijpt het rebellenleger de macht. Vanaf dan vervult Che op voorbeeldige wijze heel belangrijke taken. Hij is voorzitter van de Nationale Bank van Cuba en leidt het Ministerie van industrie. Hij vertegenwoordigde de Cubaanse Revolutie op de Algemene Vergadering van de UNO , op de vergadering in Punta del Este in Uruguay (1961) en op nog andere internationale gelegenheden.

Maar de tijd loopt, en in 1965 besluit de Heldhaftige Guerrillero dat het moment is aangebroken om afscheid te nemen van Cuba, en Fidel, zijn belofte getrouw, aanvaardt diens vertrek. In datzelfde jaar trekt hij aan het hoofd van een groep Cubaanse internationalisten naar Congo om concrete hulp te bieden aan Gastón Soumialot, van de beweging van Patrice Lumumba, die daarom had verzocht.

Che schrijft zijn afscheidsbrief precies voor hij naar Afrika vertrok. De geadresseerde ontvangt de brief maar op 1 april, maar die zal, ongedateerd, pas op een opportuun geacht moment openbaar gemaakt worden.

Zoals iedereen weet was Che in Cuba altijd een zeer “zichtbare” leider, zodat zijn vrienden, en vooral zijn vijanden, zijn afwezigheid meteen opmerken. Het duurt niet lang voor die laatsten over zijn dood beginnen te speculeren. Ze verzinnen van alles: hij is ziek, hij is dood, hij is weggezuiverd wegens meningsverschillen met de leiding van het revolutionaire proces en nog meer van dat soort onzin.

Al die tijd ondergaat de Cubaanse regering die lasterlijke aantijgingen om de missie die Che, na de relatieve mislukking in Afrika in Zuid-Amerika wil uitvoeren, niet in gevaar te brengen. Maar de geruchtenmolen blijft maar aanhouden en toenemen. Terwijl de vijanden van de revolutie zich verheugen in wat er niet is gebeurd, beginnen niet weinig vrienden de leugens voor waar aan te nemen.

Die campagne brengt al veel schade toe wanneer ze niet van antwoord wordt gediend of de Cubaanse regering de internationale opinie niet enige uitleg geeft. Het wordt onvermijdelijk om de brief bekend te maken.

Fidel krijgt de opdracht om hem voor te lezen. Dat doet hij op 3 oktober 1965 tijdens zijn toespraak naar aanleiding van de voorstelling van het Centraal Comité van de Communistische Partij van Cuba, in het Charlie Chaplin Theater (thans het Karl Marx theater) in Havana. Vandaag is het vijftig jaar geleden dat dit historische document werd bekendgemaakt.

De brief vind je hieronder.

Oorspronkelijk artikel: Se cumplen 50 años de la histórica carta del Che a FidelVertaling: Erwin Carpentier Afscheidsbrief aan Fidel Castro en aan Cuba Ernesto Che GuevaraHavana, april 1965, het jaar van de LandbouwFidel,Op dit ogenblik herinner ik mij heel wat dingen: toen ik je ontmoette in het huis van Maria Antonia, toen je me voorstelde om mee te gaan, alle spanningen bij de voorbereidselen. Op een dag stelden ze de vraag wie moest verwittigd worden in geval we zouden sterven, want die kans hing ons allen boven het hoofd. Later wisten we hoe waar dit was, en dat een revolutie een overwinning wordt of de dood (als het om een echte revolutie gaat). Veel kameraden vielen op de weg naar de overwinning.

Vandaag neemt dat alles een minder dramatische wending, we zijn wat meer volwassen geworden, doch de feiten herhalen zich. Ik heb het gevoel dat ik, op haar grondgebied, het deel van mijn plicht voor de Cubaanse Revolutie volbracht heb, en ik zeg vaarwel, aan u, aan de kameraden, aan uw volk, dat het mijne is.

Ik geef formeel mijn posities op binnen de leiding van de partij, mijn functies als minister, mijn rang van commandant en mijn Cubaans staatsburgerschap. Niets wettelijks bindt me nog aan Cuba. De enige banden zijn van een andere aard – die kunnen niet worden verbroken zoals de benoeming in een functie.

Als ik terugkijk op mijn verleden, denk ik met voldoende integriteit en toewijding te hebben gewerkt aan het consolideren van de triomf van de Revolutie. Het enige waar ik ernstig in gebreke ben gebleven is het feit dat ik niet meer vertrouwen in u heb gehad, vanaf de eerste momenten in de Sierra Maestra, en ik had niet snel genoeg ingezien over welke kwaliteiten u beschikte als leider en revolutionair.

Ik heb, aan uw zijde, prachtige dagen gekend, heb me, in de briljante doch kwade dagen van de Caraïbische crisis, heel trots gevoeld. Zelden, in dezelfde dagen, was een staatsman briljanter als u. Ik ben ook trots dat ik u zonder aarzelen ben gevolgd, me te hebben vereenzelvigd met uw manier van denken, uw inzicht en het behandelen van gevaren en principes.

Andere landen van de wereld roepen mijn bescheiden kwaliteiten. Ik kan doen wat u wordt ontzegd, gezien uw verantwoordelijkheden aan het hoofd van Cuba, en de tijd voor mij is aangebroken om te scheiden.

U moet weten dat ik het doe met gemengde gevoelens, met vreugde en verdriet. Ik laat hier achter, het zuiverste van mijn hoop als voortrekker en het duurbaarste van wat mij dierbaar is. Ik laat een volk na dat mij ontvangen heeft als een zoon. Dit kwetst een deel van mijn ziel. Ik draag de strijd, die u mij geleerd hebt, naar nieuwe fronten, de revolutionaire geest van mijn volk, het gevoel te voldoen aan de meest heilige van alle plichten: de strijd tegen het imperialisme, waar dan ook. Dit is een bron van kracht en heelt de diepste wonden.

Ik pleit nogmaals Cuba vrij van elke verantwoordelijkheid, behalve deze die voortspruit uit haar voorbeeld. Wanneer mijn laatste uren zich zullen voltrekken, in andere horizonten, dan zullen mijn laatste gedachten gaan naar dit volk, en in de eerste plaats naar u. Ik ben dankbaar voor wat u mij geleerd hebt en voor het voorbeeld dat u mij gegeven hebt, waaraan ik zal proberen trouw te blijven tot de uiterste consequenties van mijn daden.

Ik heb mij altijd geïdentificeerd met het buitenlandse beleid van onze revolutie, en zal het blijven doen. Overal waar ik kom, zal ik mij verantwoordelijk voelen als Cubaanse revolutionair, en ik zal me als dusdanig gedragen. Ik heb er geen spijt van dat ik mijn vrouw en kinderen niets materieels kan nalaten, dat de staat hen dan in genoeg moge voorzien om te leven en hen een opvoeding geven.

Ik heb veel dingen te zeggen, aan u en aan ons volk, maar ik voel dat het overbodig is. Woorden kunnen niet zeggen wat ik zou willen zeggen, en het doet er niet toe pagina’s vol te krabbelen.

Hasta la victoria siempre! Patria o Muerte!

Uw genegen, met volle revolutionaire toewijding,CheBron van de brief