Hoe zou het nog in Bolivia zijn? Na de coup tegen Evo Morales op 10 november 2019 heeft de extreemrechtse politica Jeanine Áñez de grondwet terzijde geschoven en de macht gegrepen. Ze kreeg officieel tot februari 2020 de tijd om nieuwe verkiezingen uit te schrijven. Toen schreven we al dat we vreesden dat de fundamentele burgerrechten in Bolivia zouden worden uitgehold en er geen garantie was dat de cruciale nieuwe presidentsverkiezingen democratisch en vrij zouden verlopen. Onze vrees werd waarheid.
Op 15 november 2019 ondertekende Áñez een presidentieel decreet dat het leger een carte blanche gaf. Het katapulteerde ons terug naar het duistere verleden van de Boliviaanse dictaturen. Diezelfde dag openden politie en leger het vuur op inheemse demonstranten in Cochabamba. Daarbij werden 9 mensen gedood en 120 gewond. Vier dagen later kwam er nog een actie in El Alto waarbij 8 doden en meer dan 30 gewonden vielen onder de inheemse bevolking.
Zelfs Áñez’ bondgenoten vonden dit te ver gaan en trokken het decreet op 28 november weer in. Maar vandaag blijven paramilitaire groepen actief, die tegenstanders van het regime en aanhangers van de MAS, de partij van Evo Morales, willekeurig arresteren. Er is een bikkelhard racistisch discours in het publieke debat en de roep om het parlement uit te sluiten klinkt steeds luider aan de rechterzijde.
Opnieuw uitgestelde verkiezingen Het volk blijft zich wel mobiliseren, ondanks de coronapandemie, met sinds begin augustus een 70-tal wegblokkades en een algemene staking van onbepaalde duur. Die werd uitgeroepen door de Boliviaanse vakbond, de COB, en het Eenheidspact – die de sociale bewegingen van het land bijeenbrengt. Zij protesteren, omdat de presidentiële verkiezingen al voor de derde keer zijn uitgesteld. Ze willen dat die op 6 september worden gehouden, en niet op 18 oktober zoals het – door de Anez regering gecontroleerde – Hooggerechtshof voor verkiezingen onlangs nog maar eens heeft verzet.
Op die manier zit Bolivia al bijna 1 jaar zonder verkozen regering. En ondertussen is de interimregering Áñez erop uit de exploitatie van lithium volledig te verkopen aan buitenlandse Westerse bedrijven. Multimiljardair Elon Musk was recent ter plaatse. Hij antwoordde op de kritiek van buitenlandse inmenging in Bolivia met een laconieke tweet: “We will coup whoever we want. Deal with it”. (“
Wij zullen een coup plegen tegen wie we maar willen. Wen er maar aan.”) De zoveelste bevestiging dat Morales ook weg moest om de Westerse bondgenoten van Anez het lithium – het’ witte goud’ – te laten ontginnen.
De regering Áñez wou een nationale dialoog opzetten om het conflict te ontmijnen. Maar de MAS blijft formeel: er moet een definitieve datum voor de verkiezingen komen, gevalideerd door internationale organisaties zoals de VN. De nationale dialoog mislukte door de onwil van de regering om naar deze rechtvaardige eis te luisteren. Het antwoord op de protesten was er een van repressie. Op 9 augustus werden een 80-tal manifestanten gearresteerd door een extreemrechtse paramilitaire groep Resistencia Juvenil Cochala.
De interimregering diende zelf een klacht in tegen voormalig staatshoofd Evo Morales en de presidentiële kandidaat, Acre, voor de misdaden van “terrorisme en genocide” omdat volgens hen de wegblokkades en marsen het transport van medisch materiaal en ambulances blokkeerden. Een vals voorwendsel, want tegengesproken door verschillende video’s en getuigenissen van overal in het uitgestrekte Bolivia, om de MAS in het diskrediet te brengen. MAS-kandidaat Acre loopt in de opiniepeilingen immers ver voorop en is de gedoodverfde overwinnaar van de toekomstige presidentsverkiezingen. Nieuwe verkiezingen komen extreemrechts dus totaal niet goed uit.
Coronacrisis De regering Áñez geniet momenteel ook steeds minder aanhang, omdat ze volkomen onbekwaam is in de aanpak van het coronavirus in Bolivia. Het aantal bevestigde gevallen van COVID-19 in dit land van 11 miljoen mensen bedraagt 66.456. Door het lage aantal tests, ligt het werkelijke aantal waarschijnlijk veel hoger. Tekenend is het schandaal van de 170 beademingsmachines die de minister van Volksgezondheid heeft aangekocht bij een Spaanse leverancier voor $27.000 per apparaat, terwijl Boliviaanse producenten hadden toegezegd dat ze die konden leveren voor $1.000 per eenheid. De minister van Volksgezondheid werd er terecht voor gearresteerd.
Stop de gewelddadige repressie We roepen op dat de gewelddadige repressie door politie en leger in Bolivia onmiddellijk ophoudt. We pleiten voor een herstel van de democratische rechtsorde waarbij geen politieke partijen of leiders worden verboden. Alle politieke partijen moeten zonder onderscheid kunnen deelnemen, met inbegrip van de kandidaten van de MAS. De internationale gemeenschap moet erover waken dat er binnen een afgesproken termijn vrije en transparante verkiezingen gegarandeerd worden, waarvan de resultaten gerespecteerd worden.