De regering van Braziliaans president Temer is in augustus 2016 aan de macht gekomen door president Rousseff af te zetten op beschuldiging van corruptie, maar is zelf compleet verrot en ongeloofwaardig door corruptie. In plaats van die corruptie te bestrijden voert de regering zware neoliberale sociale inleveringen door, die alleen de bevolking treffen. Braziliaanse federale volksvertegenwoordigers vierden op 18 april 2017 dat ze een regeringsvoorstel konden blokkeren over hervormingen van de arbeidswetgeving. De volgende dag werd het voorstel toch goedgekeurd. Heel wat volksvertegenwoordigers vrezen te worden aangehouden voor hun betrokkenheid bij corruptie en pogen met nieuwe wetgeving zichzelf amnestie toe te kennen. “De doodstraf voor al wie corrupt is”, zegt een 32-jarige arts uit de deelstaat Bahía gedegouteerd. Corruptie is de moeder van alle kwalen in Brazilië, zowel van de economische, de politieke als de sociale problemen, zegt ze – en met haar steeds meer Brazilianen.
De stroom van onthullingen als gevolg van operatie Lava Jato (carwash) door het Braziliaanse gerecht blijft maar aanhouden. “Alle politici zijn corrupt”, zegt Cecilia Marabei, een 59-jarige huisvrouw in Río de Janeiro. “Ik heb sinds 1982 voor geen enkele kandidaat meer gestemd. Mijn geweten is gerust: ik heb niet bijgedragen aan diefstal.”Ze herinnert zich nog hoe haar vader haar toen ze voor de eerste keer ging stemmen op het belang van verkiezingen wees “om het land en je eigen leven te veranderen”. Om “de corruptie, die een ondraaglijk hoog niveau heeft bereikt” aan te pakken moet men nu de politici hun privileges ontnemen, vooral die in (de hoofdstad) Brasilia, zegt Marabei. “Dat ze zich verplaatsen met de autobus en in kleine appartementen gaan wonen, zoals in Zweden. Gedaan met de dure auto’s en luxewoningen die met onze belastingen betaald zijn.”Operatie CarwashHet idee dat de corruptie wijdverspreid is in Brazilië wordt elke dag meer gevoed door de onthullingen van de operatie Lava Jato van het gerecht. Dit onderzoek door gerecht en federale politie begon in 2014. Aanvankelijk draaide het alleen om een reeks eerder kleine illegale transacties waarbij benzinestations met een carwash als dekmantel werden gebruikt voor het witwassen van geld (vandaar de connotatie carwash-witwas).
Het onderzoek dijde echter uit toen bleek dat enorme sommen van grote bouwprojecten van het staatsoliebedrijf Petrobras werden afgeleid. Achtenzeventig kopstukken en voormalige kopstukken van Odebrecht, het grootste bouwbedrijf van het land en van Latijns-Amerika, klapten uit de biecht over hun frauduleuze banden met politici, een fraude die minstens al tien jaar aan de gang is (en waarschijnlijk nog veel langer). Dat deden ze in ruil voor strafvermindering.
Het gerecht heeft sindsdien 415 politici van 26 partijen onderzocht, ondervraagd, aangehouden, gevangen gezet, onder wie minstens 8 ministers van de huidige regering van president Temer, naast, 24 senatoren, 39 volksvertegenwoordigers en 3 gouverneurs van deelstaten. President Temer was aan de macht gekomen nadat hij president Rousseff wist af te zetten op basis van … corruptie.
OdebrechtDe afdeling van bouwbedrijf Odebrecht die smeergeld betaalde, heeft volgens zijn directeur van 2006 tot 2014 ongeveer 3,4 miljard dollar betaald aan politici en hun omgeving. Meestal was dat in ruil voor overheidsopdrachten voor het staatsoliebedrijf Petrobras. In die periode verviervoudigde de omzet van de groep. Een groot deel van deze steekpenningen diende om verkiezingscampagnes te financieren, coalities te smeden en wetten te laten goedkeuren die Odebrecht voordeel brachten, zoals die op de daling van energietarieven voor grote verbruikers.
De aanhoudende onthullingen vergroten nog het idee dat niets in de Braziliaanse politiek en economie nog mogelijk is zonder corruptie. De bouw van de enorme waterkrachtcentrale van Belo Monte bijvoorbeeld was alleen maar mogelijk doordat enorme bedragen smeergeld werden betaald, zo stellen journalisten die het dossier op de voet volgen. Het project kostte 10,5 miljard dollar. Daarvan ging 47 miljoen dollar naar steekpenningen, zegt het bouwbedrijf Andrade Gutierrez, dat aan het project meewerkte.
Neoliberale inleveringen voor de bevolking, corruptie voor de machthebbersDe groeiende afkeer bij de bevolking belet niet dat het politieke systeem blijft doordraaien. De straatprotesten die het land van 2013 tot 2016 op hun grondvesten deden daveren, keerden immers niet terug. Het parlement, waarvan bijna alle leiders betrokken zijn in de schandalen, blijft ingrijpende wetten goedkeuren, zoals die op de beperking op de openbare sociale uitgaven voor de komende twintig jaar en die op de hervorming van het basis- en middelbaar onderwijs.
Op het programma staan nog een verhoging van de pensioenleeftijd en een arbeidsmarkthervorming die de al beperkte rechten van werknemers nog verder inperkt. De regering-Temer maakt haast om deze onpopulaire neoliberale maatregelen goed te keuren. In 2018 jaar zijn er terug parlements- en presidentsverkiezingen.
IPS