De Venezolaanse president Nicolás Maduro begint op 10 januari aan zijn tweede mandaat. Vandaar ook dat de oppositie in binnenland en buitenland zich roert om de regering van Maduro voor de zoveelste keer in diskrediet te brengen. Venezuela’s buurlanden Colombia en Brazilië, met directe VS ondersteuning, zijn de trekkers in dat offensief. Maar toch is Venezuela veel minder geïsoleerd dan op het eerste gezicht lijkt.

Waarom terug een aanval op de regering van Venezuela?

President Maduro won vorig jaar in mei de presidentsverkiezingen met 68% van de stemmen, en volgens de Grondwet luidt 10 januari een nieuwe presidentsperiode in die tot 2025 zal duren.

Aangezien de Verenigde Staten en zijn bondgenoten op het Amerikaanse continent, verenigd in de Groep van Lima (zien onderaan meer uitleg), de resultaten van die verkiezingen nooit erkenden, grijpen ze die datum aan om de regering Maduro een nieuwe slag toe te brengen door het te willen isoleren.

Verklaring van de Groep van LimaAmper enkele dagen voor Nicolás Maduro de eed van president aflegt voor een nieuwe termijn, stemden de landen van de Lima-groep opnieuw een resolutie tegen Venezuela. De voortrekkers in dat offensief zijn Brazilië en Colombia. Op hun vergadering was nog een genodigde aanwezig, zei het via een videoconferentie: VS-minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo. De Verenigde Staten is geen officieel lid van de alliantie, maar trekt overduidelijk aan de touwtjes, achter de schermen.

In de verklaring staat dat de groep van Lima president Maduro vanaf 10 januari niet meer als president van Venezuela zal erkennen. De groep roept daarom op voor nieuwe verkiezingen.

Dit is niet de eerste dergelijke verklaring van de Groep van Lima . Maar wat wel opvalt, is dat ze dit keer naast diplomatieke acties ook oproept om economische sancties toe te passen tegen Venezuela om de druk op te voeren.

Positie van MexicoDe resolutie werd ondertekend door alle leden van de Lima-groep, met uitzondering van Mexico, dat zich van stemming onthield “om zijn diplomatieke kanalen met Caracas open te houden om een oplossing te vinden voor de politieke crisis in dat land.”Mexico, dat sinds kort geregeerd wordt door Lopez Obrador (in de volksmond naar zijn initialen AMLO genoemd) vaart duidelijk een andere koers dan voorheen. De laatste decennia volgden de regeringen van Mexico steevast de VS-lijn. In de Groep van Lima was Mexico voorheen ook een trekker als één van de meest openlijke criticasters van de regering Maduro.

Maar AMLO verdedigt sinds het begin van zijn mandaat een beleid dat gebaseerd is op de principes van niet-inmenging en soevereiniteit en past dit ook toe op zijn relaties met Venezuela. De president verklaarde dit principe als volgt: “

Respect voor de rechten van anderen is vrede.”De vertegenwoordiger van Mexico in de bewuste Lima vergadering van 4 januari heeft de Lima-groep verzocht na te denken “over de gevolgen voor de Venezolanen van maatregelen die erop gericht zijn zich te mengen in interne aangelegenheden die de dialoog tussen de betrokken actoren en de internationale gemeenschap belemmeren.”De rol van de VSMike Pompeo was niet alleen uitgenodigd om de laatste vergadering van de Limagroep te volgen, maar hij was ook de dirigent van de voorbereidingen ervoor. In de eerste week van januari 2019 had hij verschillende ontmoetingen met bondgenoten van de VS op zijn tour doorheen Latijns-Amerika. Die tour had de uitdrukkelijke bedoeling om bondgenoten te zoeken in een offensief tegen wat zijn collega Bolton een maand eerder “de troika van het kwaad” noemde, namelijk Cuba, Nicaragua en Venezuela. Kwaadaardig, omdat ze zich niet in het ideologische kamp van de VS bevinden. De Verenigde Staten heeft Latijns-Amerika altijd als zijn achtertuin blijven beschouwen, omdat ze er strategische en economische belangen te verdedigen heeft. De daar heersende leiders lopen daarom best in de pas van de VS, wat van bovenstaande landen niet gezegd kan worden.

Pompeo woonde de inauguratie van Jair Bolsonaro bij, de nieuwe extreme-rechtse president van Brazilie. Na ontmoetingen met hem en zijn minister van buitenlandse zaken Ernesto Araujo besprak hij de gezamenlijke inspanningen tegen die drie landen. Pompeo vertelde later aan de pers dat hij en zijn Braziliaanse bondgenoten een “diep verlangen naar de terugkeer van de democratie” in Venezuela deelden. De VS heeft daarnaast ook met Bolsonaro onderhandeld over een nieuwe Noord-Amerikaanse militaire basis in Brazilië, wat aantoont dat het agressieve discours ook wel eens kan omgezet worden in daden.

Pompeo’s laatste stop was de Colombiaanse stad Cartagena, waar hij een vergadering en gezamenlijke persconferentie hield met de toekomstige Colombiaanse president Ivan Duque. Duque verklaarde van zijn kant dat “alle landen die de democratie verdedigen zich zouden moeten verenigen om de dictatuur van Venezuela te verwerpen”.

Het is dus duidelijk dat de Groep van Lima standpunt inneemt na overleg en coördinatie met de VS, vandaar ook dat Pompeo zelfs aanwezig was op de vergadering. De oproep voor economische sancties naast diplomatiek isolement ligt ook duidelijk in de lijn van de VS sancties tegen Venezuela.

Wat nu?

Als de VS en de groep van Lima de regering Maduro niet meer erkennen dan kan het blijven bij ronkende verklaringen zoals we die nu zien, of er kunnen ook diplomatieke gevolgen komen, zoals het terugtrekken van ambassadeurs of het erkennen van een regering in ballingschap. Maar dit zit er momenteel nog niet aan te komen. Hoogstwaarschijnlijk zullen de economische sancties van de VS en zijn bondgenoten tegen Venezuela wel nog verder uitgebreid worden. De VS onderzoekt momenteel of het ook de Venezolaanse goudsector kan sanctioneren. Venezuela bezit namelijk niet alleen de grootste gemeten reserve aan zwart goud ter wereld, maar bevindt zich ook in het selecte lijstje van landen met de meeste goudreserves ter wereld.

De dreiging blijft dat de VS via het grondgebied van buurlanden Brazilie en Colombie een militair offensief inzet onder het mom van ‘humanitaire interventie’. Zeker als de VS plannen voor een nieuwe militaire basis in Brazilië uitkomen.

Het is niet toevallig dat Mike Pompeo er net die twee landen uitkiest om de voortrekkersrol van het offensief tegen Venezuela te leiden. Met Jair Bolsonaro aan de macht heeft de VS ook een ideologische bondgenoot. De man wordt niet voor niets de Trump van de Tropen genoemd.

Maar staat Venezuela wel zo geïsoleerd?

De positie van de nieuwe president van Mexico gooit voor de nationale en internationale oppositie tegen de regering Maduro wel roet in het eten. De Lima-groep is intern verdeeld over de radicaliteit van het offensief tegen Venezuela. De vertegenwoordiger van Chili had het na afloop van de vergadering over een “keuze van verschillende opties van maatregelen” die ieder land nu kan gaan nemen naar Venezuela toe. Wat betekent dat de Groep niet echt met één stem spreekt. .

Venezuela kan nog steeds rekenen op haar trouwe bondgenoten, Cuba, Nicaragua en Bolivië. Alle drie hun presidenten tekenden present op de inauguratie van Maduro voor zijn tweede termijn, net zoals de president van El Salvador. Zij riepen in hun boodschap op voor solidariteit met hun broederland dat ernstig wordt bedreigd door VS-inmenging. Maar ook in Europa laat Spanje, een belangrijk lid van de EU als op het op buitenlandse politiek richting Latijns-Amerika aankomt, een ander geluid horen. Daar waar onder druk van de vorige regeringspartij, de rechtsconservatieve PP, via het Europees Parlement fel gelobbyd is voor Europese sancties tegenover enkele ministers van de regering Maduro, vaart de nieuwe en progressievere regering in Spanje, met buitenlandminister Josef Borrell een totaal andere koers. Ze is geïnspireerd door de standpunten van de voormalige Spaanse premier Zapatero, die als bemiddelaar tussen de oppositie en de regering van Venezuela al jaren pleit voor dialoog en vrede.

Borrell heeft benadrukt dat de enige oplossing voor de crisis in Venezuela naar zijn mening een “onderhandelde oplossing onder de Venezolanen zelf” is . En hij voegde eraan toe dat de coherentie met dit standpunt de reden is waarom Spanje niet zal toetreden tot de klacht tegen de regering van Nicolas Maduro bij het Internationaal Strafhof (ICC), net zoals alweer Mexico.

Het valt dus ook af te wachten hoe Europa op het tweede mandaat van President Maduro zal reageren: met meer dialoog of met meer sancties? De Groep van Lima : is een alliantie van regeringen van landen die op 8 augustus 2017 is gevormd, met als doel zich te mengen in de politiek van Venezuela en zijn door het volk grondwettelijk gekozen regering, en herkozen in mei 2018. Ze is samengesteld uit de regeringen van Argentinië, Brazilië, Canada, Chili, Colombia, Costa Rica, Guatemala, Honduras, Mexico, Panama, Paraguay en Peru.