Ecuador wordt wel eens “het epicentrum van de coronapandemie in Latijns-Amerika” genoemd. Hoe komt het eigenlijk dat corona het land zo zwaar treft? Het gezondheidssysteem kan het bos door de bomen niet meer zien en staat op ontploffen: toenemende sterftecijfers en een stijgend aantal besmettingen over heel het land. Maar waar liep het beleid van president Lenín Moreno’s regering mis?

Stand van zakenVolgens cijfers van John Hopkins University waren er op 6 mei in Ecuador 1.569 personen gestorven aan het coronavirus en telt het land meer dan 31.881 bevestigde besmettingen. In Latijns-Amerika en het Caribisch gebied heeft Ecuador met amper 17 miljoen inwoners één van de hoogste aantallen dodelijke slachtoffers en gevallen van COVID-19 per capita, maar in realiteit kunnen deze cijfers nog hoger liggen. De curve blijft sowieso dagelijks stijgen.

Ecuadoraans epidemioloog en onderzoeker Esteban Ortiz verklaart het hoge aantal besmettingen in zijn land aan de hand van een socio-cultureel gegeven. Volgens hem zijn Ecuadorianen de voornaamste migrantengemeenschappen in Spanje en veel families van deze emigranten keerden vooral in het begin van het jaar 2020 terug naar Ecuador. Die ‘Patiënt 0’ was een 71-jarige Ecuadoraanse vrouw die op 14 februari terugkeerde uit Torrejon de Ardoz, dichtbij Madrid. Zij stierf aan het virus.

De officiële cijfers in Ecuador van de mensen die door COVID-19 besmet zijn en van diegenen die eraan gestorven, geven geen goed beeld over het werkelijke aantal besmettingen en cijfers. In slechts in 3 van de 24 provincies werden tests uitgevoerd. Het recht op gezondheid is de bevolking, bovenop het recht op informatie, ontnomen. Begrafenissector stort inDe laatste twee decennia heeft Ecuador maar liefst drie epidemieën en één pandemie overleeft: Dengue (knokkelkoorts), Chikungunya, zika en AH1N1-virus. Ecuador heeft dus al wat ervaring opgebouwd met venijnige besmettelijke ziektes.

Deze keer is de strijd echter een ‘mission impossible’ wanneer we de beelden van Guayaquil, de tweede grootste stad van Ecuador, zien. De meest bevolkte stad van het land is logischerwijze ook het ergst getroffen. De afgelopen weken verschenen video’s en getuigenissen over dode lichamen die dagenlang op straat lagen in de tropische zon, zonder dat ook maar iemand ze kon weghalen en begraven.

De begrafenissector was op enkele dagen tijd letterlijk in elkaar gestort. De president moest zelf een taskforce oprichten om de lijken op te halen en te begraven. Daar waar dit niet gebeurde moest de familie vaak zelf de schop in handen nemen en de slachtoffers zelf begraven.

Een jonge vrouw uit het zuidoosten van Guayaquil getuigt anoniem over haar vader die in haar armen stierf en 24 uur thuis bleef.“Zij hebben hem nooit getest voor het coronavirus, ze zegden ons gewoon dat ze een consultatie konden regelen voor ons om paracetamol te krijgen. Wij moesten zijn dode lichaam uit ons huis laten verwijderen door mensen die een hand kwamen toesteken. Dit omdat wij geen reactie van de overheid kregen. Je voelt je hulpeloos als je je vader zo ziet en als je buren moet inschakelen om hulp te krijgen”. Recht op gezondheid ontnomen en geprivatiseerdHet ineenstorten van het gezondheidssysteem op enkele weken tijd is enkel te verklaren door structurele oorzaken. Ecuador kampt al meer dan vijf jaar met een economische crisis en deze zal ongetwijfeld nog grote economische en sociale schade met zich meebrengen.

Sinds 2 oktober 2019 zijn er massale protesten tegen de sociale en economische hervormingen van president Lenin Moreno: 3,8 miljard euro van het IMF in ruil voor neoliberale besparingen ten koste van de bevolking. President Moreno klopt nu opnieuw bij het IMF aan voor 2 miljard dollar om de gezondheidscrisis te bestrijden.

Onderfinanciering en corruptie zijn de grootste boosdoeners voor het sociale zekerheidssysteem. Dat systeem verkeerde al lang in crisis, waardoor de gezondheidszorg van lage kwaliteit was. Alleen de midden- en hoge klasse hadden toegang tot goede zorg. De regering van Moreno was bezig het gezondheidssysteem nog verder te privatiseren en voerde daartoe grote bezuinigingen door. De overheidsinvesteringen in de gezondheidszorg zijn gedaald van 306 miljoen dollar in 2017 tot 130 miljoen dollar in 2019. Tijdens de voorbije carnavalvakantie (22 tot 25 februari) werden tussen 2.500 en 3.500 gezondheidswerkers in vooropzeg geplaatst. Dit vormde de aanleiding voor het protest georganiseerd door de vakbond van gezondheidswerkers, Osumtransa.

Het Nederlands Internationaal Instituut voor Sociale Studies bevestigde dat er alleen al in 2020 3.680 ontslagen vielen bij het Ecuadoraanse ministerie van Volksgezondheid, wat neerkomt op 4,5 % van de totale werkgelegenheid in het ministerie. Bovendien maakte Ecuador in november 2019 een einde aan de overeenkomst met Cuba waarbij 400 Cubaanse gezondheidswerkers de handen in elkaar sloegen met hun Ecuadoriaanse collega’s.

Het recht op gezondheid werd zo uitgehold voor de arbeidersklasse, en zeker voor andere kwetsbare groepen zoals ouderen, informele verkopers, etc. Meer dan 60% van de 8 miljoen economisch actieve Ecuadorianen verdient minder dan het minimumloon en is enkel bezig met letterlijk te proberen overleven. De stad telt 22.000 zelfstandige verkopers die tijdens de quarantainemaatregelen hun Licencia Única de Actividades Económicas (LUAE) niet mogen gebruiken om verspreiding van het coronavirus te vermijden. ‘Bezin eer je bespaart op gezondheid’Met de armen gekruist blijven zitten is geen optie om dit globaal probleem aan te gaan, al zeker niet als het gaat om een virus dat zich ongelooflijk snel en sluw verspreidt. Er moet dus actie ondernomen worden. Alleen lijkt dit bij de top van de regering Moreno niet goed door te dringen. De pandemie werd eerst al te lange tijd geminimaliseerd en toen de curve te snel omhoog schoot bleven krachtdadige maatregelen uit. Verontwaardigd nam ook de Minister van Gezondheid ontslag omdat ze geen enkel extra budget kreeg om COVID-19 aan te pakken.

Door de jarenlange bezuinigingen en zijn lakse aanpak, daalde de populariteit van Moreno in de recente polls enorm. Hij haalt nu nog maar een score van 12 à 15% in de peilingen, één van de laagste percentages voor een president sinds de democratisering van Ecuador in 1979. Het weerspiegelt een ernstig probleem, terwijl verschillende middenveldorganisaties en andere sociale organisaties hun uiterste best doen om de pandemie en de miserie voor de mensen te bestrijden. Hoop doet levenInternationale solidariteit doet leven en daar is dit projectje een mooi voorbeeld van. Ecuadoraanse migranten in Duitsland hebben een fondsenwervingscampagne opgezet om bij te dragen aan het gemeenschapswerk in Guayaquil. Hun einddoel is om 15.000 euro in te zamelen, waarvan nu al rond de 4.000 euro is opgebracht. Meer info op deze pagina. Zo zijn er nog verschillende initiatieven.

Nog hoopgevend nieuws, valt te rapen bij een inheemse gemeenschap uit het noorden van Quito, San José de Cocotog. Daar maken sociale organisaties en vrijwilligers het verschil voor groot en klein. De koningin of la Reina van de gemeenschap speelt een belangrijke rol voor alle inwoners. Zo organiseerde ze samen met vrijwilligers van de gemeenschap een voedselinzameling en dat deelden ze uit aan de meest kwetsbare doelgroepen. Daarnaast heeft John loachamin een chatbuddy ‘Cocobot’ ontworpen om de inwoners van San José de Cocotog te informeren over COVID-19. De parochieraden van Zámbiza en Llano Chico kregen hulp in de vorm van voedselrantsoenen. Ze werkten samen met de brandweer van Quito om de hoofdwegen te ontsmetten.

San José de Cocotog staat gekend voor het harde boerenleven, maar door de quarantainemaatregelen is het onmogelijk om nog in de velden te werken. Daarom is het ministerie van Landbouw van plan om zaden van kortcyclische planten zoals peulvruchten en groenten te leveren aan de inwoners om op hun stukje grond te planten. Planten zoals: biet, sla, tomaat, paprika, ui, broccoli, bloemkool, koriander, selder en andere zullen de inwoners krijgen zodat ze op hun stukje grond kunnen zaaien. Op die manier wordt ook gezorgd dat de mensen zich thuis nog nuttig kunnen bezighouden.

Bronnen:BBC News Mundo (Ecuador)CEPR (Centre for Economic and Policy Research)COVID-19 Dashboard by the Centre for Systems Science and Engineering (CSSE) at Johns Hopkins University (JHU)