​​​​​​In gesprek met … Jean Van De Maele uit Cuba. Jean is gepensioneerd vakbondssecretaris ABVV en woont in Cuba met zijn vrouw.

Deze morgen, zoals steeds een zonnige morgen. De temperatuur is aan het stijgen naar 34° graden Celsius. De lucht mooi blauw, geen wolkje te bespeuren. Tijd om de was te doen, mijn taak, één van mijn huishoudelijke taken. Het wasgoed sorteren volgens kleur en volgens de verschillende wasprogramma’s. Het sorteren is een taak die men heel precies en aandachtig moet uitvoeren. Dit om geen onvoorziene resultaten te bekomen na de wasbeurt.

De deurbel luidde, er was iemand aan de deur. De wijkdokter kwam op bezoek. Geen verrassing, dit zijn we gewoon. De wijkdokter en/of de wijkverpleegkundige komen geregeld langs om zich te vergewissen over de gezondheidstoestand van de bewoners. Die huisbezoeken zijn veelvuldig in tijden van eventuele mogelijke gezondheidsproblemen. Ook nu bij de Covid-19-uitbraak. Wereldwijd 1.429.142 besmettingen…82.718 doden. Harde cijfers. (cijfers 8 april 2020) Cuba staat ook op die lijst. 396 besmettingen, 11 doden. (cijfers 8 april 2020)In enkele weken tijd verspreidde het virus zich over gans de aarde. Ondanks het feit dat Cuba een eiland is, bewijst het virus nogmaals hoe klein de wereld is. Dat men niet in een dorp leeft, maar dat alles en iedereen met elkaar verbonden is. Dat alles in de natuur met elkaar verbonden is, werd voor het eerst wetenschappelijk vastgesteld en beschreven door Alexander Von Humbolt (1769-1859) (nvdr: die o.a. zijn naam gaf aan een prachtig natuurpark in het Noord-Oosten van Cuba). Virussen kennen geen grenzen. Het virus werd ‘binnengebracht’ via Italiaanse toeristen en terugkerende Cubanen. De toeristische sector, van levensbelang voor Cuba, ligt nu volledig stil. Al de maatregelen die de overheid nam, controle van lichaamstemperatuur enz, ten spijt.

Vanaf het begin heeft de Cubaanse overheid de bevolking uitgebreid geïnformeerd en geadviseerd. Dat gebeurt via dagelijkse berichten over de evolutie en toestand van het aantal besmettingen, het aantal doden, en het aantal personen die medisch extra opgevolgd worden. De berichten lopen binnen via allerlei media, tv, daglad, weekbladen, infoborden, infosessies op werkplekken enz. Zoals in België werden de maatregelen beetje bij beetje verstrengd.

Zelfs voordat de WHO erkende dat het dragen van een mandkapje toch raadzaam is, werd het in Cuba vanaf het begin ten zeerste aangeraden, tussentijds verplicht. Via filmpjes en grafisch materiaal werd aan de bevolking getoond hoe men een mondkapje zelf kon aanmaken, met daarbij de instructies voor gebruik en onderhoud. Idem over het veelvuldig wassen en ontsmetten van handen. Omhelzingen en kussen vermijden, iets dat hier een eigenheid is van de bevolking.

Scholen werden gesloten, ouders moesten thuis blijven voor de opvang van hun kinderen. Die kinderen kunnen via de tv lessen en taken volgen. De lessen op de universiteiten zouden online voortgezet worden. Werkende ouders die thuisblijven voor de opvang van hun kinderen worden doorbetaald. Dit geldt enkel voor mensen die voor de overheid werken, het overgrote deel dus. Mensen die hun brood in de privésector verdienen kunnen, indien hun inkomen laag is een uitkering krijgen en uitstel van betaling van hun belastingen.

Overal, aan iedere winkeldeur en/of kantoor moet men zijn handen ontsmetten. Idem voor de ingang aan privéhuizen. Voldoende afstand houden, reizen tussen steden zonder geldige reden zijn verboden. Oproep om ‘in je kot’ te blijven. Kortom een heleboel maatregelen om besmettingen te voorkomen.

Misschien is het voor jullie vreemd, maar de Cubaanse bevolking heeft een groot vertrouwen in de raadgevingen die de overheid hen oplegt. De overgrote meerderheid volgt die raadgevingen strikt op. Hier is de bevolking gewoon aan hun uitgebreide ‘alle hens aan dek’. Die attitude is er steeds, bijv. bij orkaangevaar. Het resultaat: de orkaan Matthew (2016) liet een spoor van honderden doden achter toen de orkaan door Haïti trok. Tientalen doden in de VS. In Cuba, geen enkele dode.

Om die sterke attitude ‘alle hens aan dek’ te begrijpen, het volgende… Je moet beseffen dat Cuba, als arm en klein land, volledige geïsoleerd is door zijn geografie –een eiland- en het embargo door de VS. Cuba is steeds op zichzelf aangewezen. Als er in België een watertekort is of nood aan elektriciteit, dan kan België steeds terecht bij zijn buren. Cuba niet. Drinkbaar water, levensnoodzakelijk voor de bevolking, energie voor zijn economie en huisgezinnen. In alles moet Cuba zelfredzaam zijn. Ook in de aanmaak van medicijnen, wardoor Cuba al jaren investeert in de aanmaak van medicijnen, zoals bijv een middel tegen longkanker. Een medicijn dat reeds door een dertigtal land werd gevraagd om de gevolgen van het coronavirus te behandelen. Het is geen vaccin tegen het virus, maar zoals ook andere medicijnen helpt het in de strijd om te overleven. Cubanen beseffen heel goed dat zij op zichzelf zijn aangewezen. Daarom is er bij de bevolking een sterk WIJ-gevoel, samen de problemen het hoofd bieden. Volgzaam in de raadgevingen en instructies die de overheid hen instrueert.

Ondanks het feit dat Cuba een arm land is, dat gebukt gaat onder een economische, financiële en commerciële embargo – reeds meer dan 60 jaar- door hun grootste buur, de VS, is gezondheidszorg het belangrijkste thema hier. De gezondheidszorg is volledig gratis. Cuba spendeert 12 % BNP aan gezondheidszorg. De VS spendeert 18 % van hun veel groter BNP aan gezondheidszorg. Desalniettemin hebben 30 miljoen Amerikanen geen toegang tot die gezondheidszorg. Door de huidige economische crisis, veroorzaakt door het virus, hebben miljoenen Amerikanen hun werk verloren en aldus ook hun ziekteverzekering. Het resultaat is jullie allen gekend en dagelijks te volgen op allerlei media. Hier in Cuba heeft iedereen recht op gratis gezondheidszorg. Ook ikzelf, ook al heb ik er niet toe bijgedragen, heb recht op hun gratis gezondheidszorg.

In die economische moeilijke tijden voor Cuba, wegens het embargo en het wegvallen van het toerisme, doet de Cubaanse overheid alles om zijn arme bevolking te helpen. Maximumprijzen werden ingevoerd voor voedingsproducten, persoonlijke verzorging en huishoudelijke benodigdheden. Om hamsteren te voorkomen is een lijst opgesteld van de maximumhoeveelheden die men per persoon kan inkopen. De fameuze libreta – huishoudelijke boekje waarmee men voeding enz, zeer goedkoop of zelfs gratis kan verkrijgen, volgens het aantal inwoners van het huis – werd uitgebreid.

Wijkverantwoordelijken gaan bij ouderen en hulpbehoevenden na wat ze nodig hebben. Leden van de brigade leveren bij die mensen, twee maal per week, voeding, eventueel medicatie en andere benodigdheden. Ook hier zeer goedkoop, en zelfs gratis voor hen die het lage bedrag (€ 0,25 tot € 1,0) niet kunnen betalen. Zoals hierboven vermeld komen de wijkdokter en verpleegkundige geregeld langs.

Hier werkt het socialisme, hier is solidariteit geen loos begrip.

Inderdaad er zijn ook uitzonderingen. Mensen die van de situatie misbruik willen maken, door op één of andere manier grotere hoeveelheden op te kopen, om ze dan nadien aan een veel hogere prijs te verkopen, die worden vervolgd en tot celstraffen veroordeeld. Vanaf het begin van de maatregelen ter voorkoming van verdere besmettingen werden alle geplande groepsbijeenkomsten geschorst. Geen muziekfestivals, geen sport enz. Zelf hun roemruchtige 1 meistoet is afgelast. Vele Cubanen hopen stilletjes dat zij deze zomer toch nog carnaval kunnen vieren… hopen stilletjes, waarschijnlijk tegen beter weten in.

Niet alleen is de gezondheidszorg volledig gratis, dit is ook zo voor hun onderwijs en universiteiten. Zodat 1 op 7 Cubanen een universiteitsdiploma heeft.

Cuba is nu in het nieuws door het uitzenden van hun dokters en verpleegkundigen naar oa. Italië. Wat er ook van is, wat ook de westerse media hierover te vertellen heeft. Het uitzenden van hun dokters en verpleegkundigen naar andere landen is niet van vandaag. Cubaanse dokters zijn aanwezig in een dertigtal landen. Ze waren er ook in Afrika tijdens de ebola-uitbraak, ze zijn er nog steeds in Haïti, zelfs van vóór de verwoestende aardbeving in 2010.

Hun solidariteit met noodlijdenden is groot. Een Brits passagiersschip, de MS Braemer, met een vijftal besmette passagiers mocht niet aanmeren in de VS, nochtans slechts 90 km van Cuba. Cuba heeft hen ontvangen, passagiers gerepatrieerd via luchtbrug naar hun thuisland en zij die te ziek waren in Cubaanse ziekenhuizen verzorgd.

Cuba is een arm land. Cuba is een klein land. Cuba is een klein land maar zij is groots in solidariteit.

Het nieuws van mijn vaderland opvolgend. Bezorgd om mijn zoon, mijn dochter, mijn schoondochter, mijn zus, die allen in de zorgsector werken. Mijn schoondochter zelfs in de frontlijn van de ziekte. Mijn zus is besmet. Lezen hoe er nog mensen zijn die het virus niet ernstig nemen. Lezen hoe moeilijk solidariteit tussen Europese landen is. Lezen dat er nog steeds mensen zijn die enkel oog hebben voor het economisch verlies. Lezen hoe populisten ook hierin voer vinden om de één tegen de andere op te zetten. Lezen hoe noordelijke landen de knip op hun geldbeugel zetten voor zuidelijker landen in nood. Het rijke Europa, ‘Ode aan de vreugde’. Het is een reus op lemen voeten. Zonder nog te spreken over de machtige VS.

Kameraden, het maakt mij triest en zeer bezorgd om Europa en zijn toekomst. Maar fier op mijn tweede vaderland, het kleine, arme Cuba. Waar een 60-tal jaar terug een zekere Argentijnse dokter de gezondheidszorg voor iedereen en de solidariteit tussen volkeren zeer belangrijk vond. Zijn naam, Ernesto Rafael Guevara de la Sena. Kortom El Ché.

Kameraden, houd het veilig. Zorgt voor elkaar en jullie gezin.

Vanuit Santiago de CubaJean Van De MaeleABVVMetaal