In onze kranten lezen we over hulp voor Haïti uit alle westerse landen. Over de Cubanen die er al jaren werken nergens een woord. … Interview met het hoofd van de Cubaanse zorg in Haïti. Luis Orlando Oliveros-Serrano MDVerzengende temperaturen, systematisch stedelijk en politiek geweld, onbetrouwbare infrastructuur – stroomuitval, watertekort, schaars vervoer en onderbreking van basisdiensten – plus de ziekte, dood en economische problemen veroorzaakt door COVID-19, … dat is waarmee de Haïtianen elke dag wakker van worden.
Op de ochtend van 14 augustus 2021 werden ze bovendien wakker met een aarde vol heftige, dodelijke stuiptrekkingen: een aardbeving met een kracht van 7,2, langs dezelfde breuklijn die verantwoordelijk was voor de verwoestende ramp van 2010 en die nog sterker was. Alsof dit nog niet genoeg was, kwam de tropische storm Grace 2 dagen later over het land met bijbelse hoeveelheden regen.
Toen de Haïtiaanse president op 7 juli werd vermoord, had Haïti nog geen enkele dosis vaccin ontvangen – het was zelfs het laatste land in Noord- en Zuid-Amerika dat vaccins ontving. Later die maand kwamen 500.000 doses in het land aan, geschonken door de Verenigde Staten via COVAX, het door de WHO geleide initiatief om ervoor te zorgen dat ten minste een beetje vaccins de arme landen zou bereiken.
In Haïti wordt het verdelen van die vaccins bemoeilijkt door problemen met de koudeketen, de distributie en bureaucratie, nog verergerd door een wijdverspreide aarzeling om vaccins toe te dienen. Toen de aardbeving toesloeg, waren slechts 14.074 doses toegediend.[1,2] Plotseling was er een nieuwe, urgentere tragedie, de aardbeving die duizenden doden, gewonden en ontheemden heeft achtergelaten – misschien honderdduizenden als het echte aantal bekend raakt.
Net als bij de aardbeving van 2010 waren de Cubaanse artsen, verpleegkundigen en technici van hun medische team in Haïti – een verbintenis die Cuba al sinds 1998 met zijn Caribische buurland is aangegaan – bij de eerste hulpverleners. Bij de hulpverlening in 2010 waren nog eens 1500 gezondheidswerkers en specialisten van Cuba’s Henry Reeve Emergency Medical Contingent betrokken.
Slechts 24 uur na de beving van 14 augustus sprak MEDICC Review telefonisch met Dr. Luis Orlando Oliveros-Serrano in Port-au-Prince, waar hij het Cubaanse medische team in Haïti coördineert. Zijn ervaring in rampenbestrijding had hem al twee keer eerder naar Haïti gebracht en naar Pakistan, Bolivia en daarbuiten. Kunt u ons vertellen hoe de situatie ter plaatse is en of alle leden van het Cubaanse team ok zijn?
We hebben 253 professionals hier aan het werk – de meerderheid vrouwen – verdeeld over het land. Iedereen is in orde. De situatie is erg gespannen, vooral in de zuidelijke regio die het zwaarst getroffen is door de aardbeving (nvdr: het epicentrum lag op 5 mijl van de stad Petit Trou in het departement Nippes, 80 mijl ten westen van de hoofdstad). Het was een zeer krachtige aardbeving, die grootschalige verwoesting heeft aangericht – verlies van mensenlevens, ingestorte gebouwen, moeilijke toegang tot gezondheidsdiensten – zoals ons team bij andere natuurrampen heeft gezien. Het is een zeer moeilijke situatie, die nog is verergerd door de verspreiding van COVID-19.
Al onze gezondheidswerkers in de ziekenhuizen van de steden Aquín, L’Asile en Jérémie, die het dichtst bij het epicentrum liggen, verzorgen de gewonden. De patiënten worden behandeld in triagezones die buiten, op het terrein van het ziekenhuis, zijn ingericht.
Werkt u samen met andere organisaties? Wie coördineert de hulpverlening?
Ons medisch team werkt samen met het Haïtiaanse Ministerie van Volksgezondheid. Alle diensten die we verlenen en de acties die we ondernemen worden met hen gecoördineerd. We zijn geen autonome entiteit die zelfstandig beslissingen neemt; we zijn geen vrije elektronen die rondzwerven. In plaats daarvan werken we op een geïntegreerde manier samen met het ministerie om gezondheidsproblemen in het land aan te pakken – zoals we al 22, bijna 23 jaar continu doen. In dat opzicht is dit post-aardbevingscenario niet anders.
We staan er niet alleen voor. Er is een commandocentrum opgezet in de hoofdstad en we doen altijd ons best om samen te werken met elke andere organisatie of entiteit om optimale oplossingen te smeden.
Een aantal Haïtiaanse artsen die werkzaam zijn in de openbare gezondheidszorg hebben hun diploma behaald aan de Latijns-Amerikaanse medische school van Cuba (ELAM). Werkt u ook met hen samen?
Ons medisch team werkt met veel van de Haïtiaanse ELAM-afgestudeerden. Zij leiden gezondheidscentra en -diensten waar onze professionals zijn gestationeerd en dit vereist nauwe samenwerking. We werken schouder aan schouder met hen. We onderhouden een zeer goede relatie en communicatie die we voortdurend versterken door regelmatige vergaderingen over nieuwe ontwikkelingen en gezondheidsinitiatieven. Bovendien volgen veel van de Haïtiaanse afgestudeerden hun medische stage bij het Cubaanse team hier.
Na de aardbeving van 2010 werd het Cubaanse Henry Reeve Emergency Medical Contingent voor meer dan zes maanden naar Haïti gestuurd. Zijn er veteranen van die hulpverlening nu ter plaatse?
Ik was hier in 2010 en coördineerde de logistiek voor het Henry Reeve Contingent na de aardbeving. Andere leden van het team die nu in Haïti werken, hebben ook ervaring na de aardbeving en met epidemieën.
De verwoesting door een aardbeving van deze omvang is verbijsterend – onvoorstelbaar in het midden van een wereldwijde pandemie. Kunt u de situatie in COVID-19 beschrijven? Zijn er speciale maatregelen die u neemt?
Natuurlijk nemen we alle standaard voorzorgsmaatregelen – maskers dragen, afstand houden, regelmatig handen wassen – om besmetting te voorkomen, want we kunnen het ons niet veroorloven om ziek te worden: we moeten gezond blijven om gratis gezondheidsdiensten te kunnen blijven verlenen. Bovendien is elk lid van ons team gevaccineerd tegen SARS-CoV-2, waardoor ze een mate van bescherming genieten die hen in staat stelt te blijven werken binnen het buitengewoon complexe pandemische scenario dat we over de hele wereld zien.
Al meer dan een jaar behandelen we patiënten met COVID-19 in een ziekenhuis hier in Port-au-Prince dat voor dat doel is uitgerust. Er werken Cubaanse gezondheidswerkers in de openbare gezondheidszorg in alle tien departementen van het land. Die hebben 15 maanden ervaring opgedaan met het behandelen van gevallen en het leveren van een bijdrage aan de strijd tegen de pandemie. Het helpt dat we een uitstekende verstandhouding en communicatie hebben met de bevolking die we dienen. Wij wonen en werken in Haïtiaanse gemeenschappen en leven onder dezelfde pandemische omstandigheden als de patiënten die wij zien.
Op dit moment concentreren we ons op het zo snel mogelijk beperken van de schade van de beving voor de mensen die we helpen, vooral in het zuidelijke deel van het land, dat het zwaarst getroffen was en waar de meeste gewonden en het meeste leed zijn. NOTEN1.
Wereldgezondheidsorganisatie; c2021. Haïti: WHO Coronavirus Disease (COVID-19) Dashboard; [cited 2021 Aug 16]. Beschikbaar op: https://covid19.who.int/region/amro/country/ht2. Uit een onderzoek dat in juni 2021 werd uitgevoerd door de Universiteit van Haïti en werd gesteund door UNICEF, bleek dat slechts 22% van de ondervraagden zich zou laten vaccineren zodra er vaccins beschikbaar zouden zijn. Zie: https://reliefweb.int/report/haiti/statement-arrival-first-batch-covid-19-vaccines-haiti DE AUTEURConner Gorry MA, journalist met een masterdiploma in internationaal beleid. Senior redacteur, MEDICC Review. Zij deed verslag van het Henry Reeve Medical Contingent in de nasleep van de aardbeving van 2010; Dispatches from Haiti, 2010 is een verzameling van artikelen uit die uitzending. https://orcid.org/0000-0001-8212-3386