De zuidelijke buren van Trumpland kijken met argusogen naar het buitenlands beleid van de kersvers verkozen president. Latijns-Amerika lijkt niet in het gezichtsveld van de man te staan maar schijn bedriegt.
Veel heeft Trump over zijn zuiderburen niet gezegd. Wel heeft hij de Mexicanen in de gordijnen gejaagd met zijn fameuze muur aan de Mexicaanse grens om ‘verkrachters en drugstrafikanten’ tegen te houden.
Ook Cuba en Venezuela lagen al in zijn vizier. Op een verkiezingsbijeenkomst in Florida maakte hij zich sterk dat hij de diplomatieke houding die de Obama administratie had tegenover Cuba, zou terugdraaien als Cuba niet voldoet aan zijn eisen om meer religieuze en politieke vrijheid op het eiland te bewerkstelligen. Hij stelde op diezelfde meeting dat hij ‘het Venezolaanse volk zou bevrijden van de onderdrukking’.
Zorgt Trump voor nieuwe progressieve wind in het zuiden?
Wie weet wakkert het beleid van Trump in Latijns-Amerika een nieuwe ‘awakening’ aan. In dat verband is de uitspraak van de Ecuadoraanse president Rafael Correa meer dan opmerkelijk: “Misschien is Trump nog zo slecht niet voor de Latijns-Amerikaanse linkerzijde. Omdat hij zo grof is zal hij een reactie losweken in de Latijns-Amerikaanse samenleving die zal zorgen voor meer steun aan de progressieve regeringen op ons continent. We hadden een VS-regering die eigenlijk hetzelfde beleid van altijd verderzetten maar dan door een charismatische en charmerende Obama”Inderdaad, ook onder Obama werden er verschillende linkse regimes verwijderd. De staatsgreep in Honduras tegen President Zelaya werd actief gesteund door de Verenigde staten met Hilary Clinton als minister van buitenlandse zaken. Wikileaks lekte documenten waaruit blijkt dat het budget voor speciale operaties onder de Obama-administratie flink de hoogte in ging.
Een beleid van slaan en zalvenDe VS hebben Zuid-Amerika altijd al als hun achtertuin beschouwd. Het continent kent een lange traditie van staatsgrepen en inmenging om te voorkomen dat progressieve regeringen aan zet komen. Denk maar aan Chili, Grenada, Bolivia enz. Er is één eiland waar die pogingen nooit pakten: Cuba.
De Obama-administratie schrok er niet voor terug om tegelijk toenadering te zoeken. Obama zag in dat de harde houding tegenover Cuba een averechts effect had en besliste om het over een andere boeg te gooien. Er werd aan diplomatie gedaan met de Cubaanse leiders en er kwamen kleine barsten in de sancties tegen het eiland. Aan de andere kant werden de sancties tegen het bewind van Nicolas Maduro van Venezuela verder verscherpt. Maduro wist zich in zeer moeilijke omstandigheden toch staande te houden, ondanks vele pogingen om de economie en de aanvoer van levensmiddelen te destabiliseren.
Toenadering met Cuba is voor Trump enkel mogelijk als Cuba zijn eisen inwilligt in verband met religieuze en politieke vrijheid.
Dodelijke graaicultuurRaf Custers heeft het in zijn boek de uitverkoop van Zuid-Amerika over de enorme belangen van VS-multinationals in de mijnbouw en over de belangen van een monster als Monsanto in de regio. Deze belangen kunnen niet losgezien worden van de geopolitiek van de VS.
Laten het nu net diezelfde bestuurders van een multinational als Exxon zijn die de dienst uit maken in Trumps nieuwe kabinet. De vrees groeit dat zij hun lange arm zullen gebruiken om de belangen van hun bedrijven veilig te stellen. Het aantal activisten in het continent dat gedood worden is niet bij te houden. Denk maar aan de inheemse activiste Berta Caceres uit Honduras, de vele vakbondsmensen uit Colombia of de landloze boeren in Paraguay. Zij werden het slachtoffer van de beslissingen van multinationals en politici in het noorden.
Naast de miljonairs in het kabinet van Trump zitten ook een aantal militairen. Het is een combinatie die allesbehalve geruststellend is voor Latijns-Amerika en uiteraard ook voor andere regio’s in de wereld.
UitdagingenDe progressieve beweging in Latijns-Amerika staat na de parlementaire staatsgreep in Brazilië en de rechtse machtsgreep in Argentinië voor een nieuwe uitdaging: een VS-regering bestaand uit een zakenelite omringd met haviken.
Maar er is hoop: De grootste strijdbeweging van 2016 op het continent was de beweging van de vrouwen die zich verzetten tegen het machisme en het geweld tegen de vrouw. Er waren de acties in Argentinië tegen de afbraak van de sociale sector door de regering van Mauricio Macri en de bezetting van theaters, scholen en universiteiten om het beleid van Michel Temer, huidig Braziliaans president, naar de prullenmand te verwijzen.
Toch nog hoop in een continent dat blijft worstelen met de demonen uit het verleden. Trump is het volgende obstakel in de lange weg naar de bevrijding van het Latijns-Amerikaanse continent.
DWM