Op twaalf dagen voor de volgende stemming in de UNO over de blokkade kondigden de VS verdere versoepelingen van de blokkade aan. Een positieve stap, die de blokkade echter maar in zeer beperkte mate verzacht. Rosa Elizalde (Cubadebate) geeft toelichting.

Deze veertiende oktober zou wel eens de geschiedenis kunnen ingaan als het laatste betekenisvolle teken van de regering Obama met het oog op de normalisering van de betrekkingen met Cuba. Die dag vaardigt ze namelijk een presidentiële beleidsrichtlijn (PPD-43) uit, die misschien ook een van de kortste zou kunnen zijn indien de volgende bewoner van het Witte Huis beslist ze in januari 2017 af te schaffen.

Het twaalf bladzijden lange document werd deze morgen (14/10) vrijgegeven, terwijl de nationale veiligheidsadviseur Susan Rice een toespraak hield in het Wilson Centrum van Washington DC. De toespraak werd live via internet uitgezonden, maar vanuit de VS voor de Cubaanse internauten geblokkeerd. Het document kondigt een vijfde pakket maatregelen aan van Obama voor Cuba, met de mogelijkheid om bepaalde Cubaanse farmaceutische producten in de VS op de markt te brengen.

De richtlijn werd gelijktijdig met een verklaring van de president verspreid. Ze wil de sinds 17 december 2014 begonnen veranderingen van de VS-regering jegens Cuba consolideren en “de ontwikkeling stimuleren van een partner in de regio die in staat is met de VS samen te werken om regionale uitdagingen zoals de klimaatverandering, ziektes en illegale transacties aan te pakken”.

Zowel het document, dat alle geledingen van de regering richtlijnen geeft, als de verklaring van de president erkennen dat na vijftig jaar “mislukte politiek” de VS met Cuba heeft samengewerkt om o.a. de diplomatieke betrekkingen te herstellen en ambassades te openen.

De presidentiële beleidsrichtlijn beschrijft de visie van de VS om de betrekkingen met Cuba te normaliseren, overeenkomstig de belangen voor de nationale veiligheid van de VS. Ze evalueert de te ondernemen stappen en beschrijft het huidige en toekomstige strategische panorama. Ze stelt de prioritaire doelstellingen voor de normalisering voor, o.a. aanwijzingen dat het menens is om de Cubaanse regering als ernstige en verantwoorde gesprekspartner te erkennen.

In de laatste halve eeuw van moeilijke betrekkingen tussen beide landen, met een voortdurende vijandschap vanwege de VS en de nog altijd geldende blokkade, is er nog maar één andere presidentiële richtlijn verspreid. Die werd geheim gehouden tot president Jimmy Carter haar, jaren na afloop van zijn mandaat, tijdens een reis naar het eiland in mei 2002 bekendmaakte.

Tot dan is Carter de enige VS-president geweest die via een presidentiële richtlijn schriftelijk heeft bevestigd dat hij vooruitgang wou boeken in een proces dat tot de “normalisering” van de betrekkingen met Cuba moest leiden.

Het Archief van de Nationale Veiligheid George Washington maakte de integrale tekst van die op 15 maart 1977 uitgegeven richtlijn van Carter bekend.

De thans verspreide richtlijn, die zich op de voortgang van de betrekkingen tussen beide landen concentreert, is deze keer openbaar en erkent bovendien uitdrukkelijk “de soevereiniteit en de zelfbeschikking van Cuba”, hoewel ze ook beseft dat beide landen nog meningsverschillen hebben.”

We verkiezen dergelijke meningsverschillen via medewerking en dialoog aan te pakken, om zo het begrip tussen onze regeringen en onze volkeren te verbeteren”, voegt het document er aan toe.

De tekst verhult echter niet dat het strategische doel van de VS-regering eruit bestaat de grondwettelijke orde van het eiland te veranderen. Ze spreekt van een “verandering in het regime”, zoals politieke deskundigen die strategie benoemen, om haar te onderscheiden van de “regimewissel” die de regering Bush betrachtte. Dat stemt overeen met wat leiders in de VS al verschillende keren hebben verklaard.

Verklaringen van Susan RiceCubadebate kreeg geen rechtstreekse toegang tot de uitzending van Susan Rice in het Wilson Center, dat op het internet de toegang tot de internauten in Cuba blokkeerde. De volgende samenvatting gebeurde op basis van een kopie van de toespraak die na afloop van de conferentie op het platform Medium werd gepubliceerd.

Volgens Susan Rice, adviseur van Obama voor de nationale veiligheid, vormt de presidentiële richtlijn een “leidraad” voor alle geledingen van de regering en “institutionaliseert ze de al bereikte vooruitgang en oriënteert het het VS-beleid jegens Cuba voor de toekomst”.

Ze erkende dat er in het verleden geheime plannen voor Cuba bestonden, en dat “wij vandaag hebben beslist om deze richtlijn openbaar te maken” en dat ze de vorige vervangt. Rice verwees hiermee niet alleen naar de richtlijn van Carter maar ook naar andere aankondigingen, onder de regering Bush, over het beleid ten aanzien van het eiland.”

Cuba is een partner geworden in de strijd tegen het terrorisme, tegen de drughandel, tegen de transnationale misdaad en de globale bedreigingen op het gebied van gezondheid”, gaf ze meteen aan.

Rice herinnerde eraan dat precies vierenvijftig jaar geleden, op 14 oktober 1962, een VS-spionagevliegtuig beelden maakte van sovjetatoomraketten die op Cuba werden geplaatst, en wat ze op het eiland de Oktobercrisis noemen. “

Sindsdien zijn er wederzijdse verdenkingen en erg vijandige betrekkingen geweest”, zei ze, waarbij ze vergeet dat het geschil in werkelijkheid in 1959 is begonnen en dat het eiland de Verenigde Staten nooit hebben bedreigd, binnengevallen of geblokkeerd.”

Het is in vele opzichten nogal ongelofelijk dat we over een normalisering van de betrekkingen spreken”, merkte ze op. Ze gaf toe dat “het vorige Cuba-beleid zich baseerde op een invalshoek van de Koude Oorlog en politieke berekeningen, in plaats van op het nationaal belang, en het werkte niet”.

Ze was categorisch: “

Laat mij duidelijk zijn: de VS respecteren de soevereiniteit van Cuba en zijn niet van plan om het een regimewissel op te leggen”. Later sprak ze zichzelf wel tegen toen ze bevestigde dat de VS “niet gewoon kunnen zitten wachten tot Cuba verandert, zonder dat ze zich bemoeien”.

De maatregelen: een discreet pakketOp de vooravond van een jaarlijkse stemming in de UNO waarin de overweldigende meerderheid van de internationale gemeenschap de blokkade tegen Cuba veroordeelt, keurde VS-president Obama vandaag een reeks maatregelen aan en gaf duidelijk aan dat hij erop vertrouwde dat het door zijn regering begonnen normalizeringsproces “onomkeerbaar” is.

De nieuwe bepalingen laten de export van Cubaanse farmaceutische producten toe, en ook dat die producten een vergunning van het Bestuur voor Geneesmiddelen en Voedingswaren (FDA in het Engels afgekort) zouden kunnen krijgen.

Het zal nog een tijdje duren voor het met de aankondiging gepaard gaande juridische kluwen is ontward, en Josefina Vidal, de directeur-generaal van de Cubaanse kanselarij voor de Verenigde Staten , wees op een persconferentie op enkele beperkingen van de nieuwe maatregelen:Ze zijn er vooral op gericht de goedgekeurde transacties uit de vorige pakketten uit te breiden.

Er komt niet meer uitvoer van de VS naar Cuba bovenop de voordien beperkt toegestane verkoop, en ze sluiten de Cubaanse sleutelsectoren uit.

De beperkingen op de Cubaanse import in de VS blijven gehandhaafd, vooral die uit de overheidssector, met de farmaceutische producten als enige uitzondering, die bij deze gelegenheid worden toegestaan.

Er werden geen nieuwe maatregelen op financieel gebied aangekondigd.

Het verbod voor Cuba om in de VS bankrekeningen te openen blijft overeind.

Over het algemeen zijn de maatregelen meer ten gunste van de VS dan van het Cubaanse volk.

Het met de blokkade verbonden sanctiebeleid blijft gehandhaafd.

Voor de sectoren houdt het pakket maatregelen de volgende maatregelen en hun respectieve beperkingen in:Gezondheidszorg:Het ontwikkelen van gezamenlijke medische onderzoeksprojecten, met commerciële en niet-commerciële bedoelingen, tussen personen en entiteiten van beide landen.

Alle handelsverrichtingen met betrekking tot het verkrijgen van de vergunning van de FDA voor wat Cubaanse farmaceutische producten betreft. Dat omvat het onderzoek en de ontwikkeling van het product, klinische tests, reglementaire revisie en vergunningen en invoer.

Het openen van bankrekeningen in Cuba van personen en entiteiten van de VS die met de voornoemde activiteiten verbonden zijn.

BeperkingenGemengde bedrijven oprichten om farmaceutische producten te ontwikkelen en op de markt te brengen is niet toegestaan.

Humanitaire transacties:Het toekennen van beurzen en premies aan Cuba of aan Cubaanse onderdanen die betrokken zijn bij wetenschappelijk onderzoek en religieuze activiteiten.

Het voorzien in diensten aan Cuba of Cubaanse onderdanen om bepaalde infrastructuren te herstellen, onderhouden en verbeteren in het rechtstreekse voordeel voor de Cubaanse bevolking (zoals openbaar vervoer, waterbedeling, afvalverwerking, niet-nucleaire elektriciteitsopwekking, elektriciteitsdistributie, ziekenhuizen, scholen en woningen).

Reizen:Afschaffing van de beperking tot 400 USD (waarvan 100 USD in rum en tabak) voor de invoer in de VS van in Cuba of elders gekochte Cubaanse producten voor persoonlijk gebruik door de Noord-Amerikanen.

Overschrijvingen naar onderdanen van derde landen voor hun reizen naar, vanuit of in Cuba, voor zover die reis onder de door de VS goedgekeurde twaalf categorieën valt.

Burgerluchtvaart:Het aanbieden door personen en entiteiten uit de VS aan Cuba of Cubaanse onderdanen van diensten in verband met de veiligheid van de burgerluchtvaart en de veilige uitvoering van commerciële luchtvaartuigen.

Beperkingen:Een specifieke vergunning om uitrustingen voor de luchtvaartveiligheid te verwerven blijft vereist.

Handel:Rechtstreekse uitvoer van sommige online, of anders, verkochte consumptiegoederen naar uitgekozen personen in Cuba voor hun persoonlijk gebruik. Er wordt niet uitgelegd over welke producten het gaat.

De invoer in de VS of in een derde land van producten die voordien naar Cuba werden uitgevoerd of heruitgevoerd via een vergunning van het Ministerie van Financiën en Handel. Het herstellen van die goederen is ook toegestaan. De uitvoer of heruitvoer van vervanggoederen of herstelde of onderhouden goederen moet apart worden toegestaan.

Het ondertekenen van noodovereenkomsten door personen of entiteiten in de VS voor verrichtingen die thans door de blokkade verboden zij, altijd en wanneer de uitvoering van de overeenkomst expliciet aan de goedkeuring van het OFAC* of een ander federaal agentschap is onderworpen.

De afschaffing van de beperking om in VS-havens aan te meren om goederen te laden of te lossen voor buitenlandse schepen die 180 dagen eerder met handelsdoeleinden in een Cubaanse haven hebben aangemeerd, wanneer de naar Cuba vervoerde goederen niet op de controlelijst van het Ministerie van Handel voorkomen (die lijst bestaat uit meer dan 400 bladzijden).

Luchtvrachtvervoer naar Cuba, ter aanvulling van de bestaande algemene vergunning voor maritiem vrachtvervoer.

Die paragraaf bevat een verduidelijking van het OFAC dat met de landbouw verbonden producten, zoals meststoffen en tractoren, waarvan de uitvoer of heruitvoer naar Cuba is toegestaan door het Ministerie van Handel, niet aan de betaalbeperkingen zijn onderworpen.

Landbouwproducten moeten nog altijd op voorhand en in baar geld worden betaald. Met andere woorden, men kan wel een tractor kopen, maar geen kip of rijst om de bevolking te voeden, tenzij men vooraf betaalt.

Bron: Cubadebate.cu (14/10/2016)*OFAC: Office of Foreign Assets Control, dienst van het ministerie van Financiën van de VS dat toeziet op de blokkade en in dat verband geregeld boetes uitdeelt.

Vertaling: E. Carpentier