Grootmachten verpakken hun inmenging of militaire interventie steevast in humanitaire objectieven. ‘Uit bekommernis voor de lokale bevolking kunnen we niet anders dan tussenbeide komen’. In Irak voor de democratie, in Libië tegen een slachtpartij en in Syrië ook voor mensenrechten en democratie. Na de interventie zijn de drie landen compleet verwoest of in chaos.
Mensenrechten en democratie?
Ook vandaag worden nobele motieven naar voor geschoven als het over Venezuela gaat: “President Trump staat achter de bevolking van Venezuela en eist democratie, mensenrechten en welvaart die Maduro hun ontzegt.” Aldus het Witte Huis. Even checken. Als Trump zo bekommerd was om democratie, waarom feliciteerde hij dan Juan Orlando Hernández in december 2017 met zijn verkiezingsoverwinning in Honduras? Voor vriend en vijand was het duidelijk dat deze presidentsverkiezingen één grote farce waren.
En wat met de mensenrechten? Als Trump die echt zo belangrijk vindt, waarom vaardigt hij dan niet onmiddellijk economische sancties uit tegen Colombia, het buurland van Venezuela? Sinds de ondertekening van het vredesakkoord in 2016 zijn daar meer dan 300 gemeenschapsleiders, vakbondsleden en mensenrechtenactivisten vermoord. Dat is heel wat meer dan in dezelfde periode in Venezuela. In Venezuela vielen de doden overigens als gevolg van de door de oppositie aangestuurde onlusten . Het is in dit verband verhelderend om vast te stellen dat Trump zich tot nog toe consequent heeft ingezet voor ‘vrijheid’ en ‘democratie’ in welgeteld drie landen: Cuba, Iran en Venezuela.
It’s the oil stupid!
Alfred de Zayas, voormalig hoofd van de Mensenrechtenraad van de VN, ontmaskert de humanitaire retoriek. “Wat op het spel staat, zijn de enorme, enorme natuurlijke rijkdommen van Venezuela. En ik heb het gevoel dat als Venezuela geen natuurlijke rijkdommen had, niemand een zier zou geven om Chávez of Maduro of iemand anders daar.” John Bolton, een havik in het kabinet van Trump zegt zoals gewoonlijk onverbloemd waar het op staat: “We kijken naar de oliebronnen. Dat is de belangrijkste inkomstenbron voor de regering van Venezuela. We kijken wat we daarmee kunnen doen. Het zal economisch een groot verschil maken voor de Verenigde Staten als we Amerikaanse oliemaatschappijen echt zouden kunnen laten investeren in het oliepotentieel van Venezuela en ze daar zouden kunnen produceren.”Venezuela heeft de grootste oliereserves ter wereld. Potentieel zijn de jaarlijkse olie-inkomsten, afhankelijk van de olieprijs, goed voor minstens 50 tot 100 miljard dollar. Het is op deze bonanza dat de energiereuzen van de VS azen. John Bolton bedient ze op hun wenken. “Wij zijn nu in gesprek met belangrijke Amerikaanse bedrijven. Ik denk dat wij proberen om hier tot hetzelfde eindresultaat te komen.” Politiek in dienst van multinationals, duidelijker kan je het niet verwoorden.
De sanctiesIn 2015 kondigde de VS economische sancties af tegen Venezuela. Deze sancties verstoren financiële transacties, bevriezen tegoeden in het buitenland en belemmeren de invoer van voedsel, geneesmiddelen en andere basisbenodigdheden. Over het economisch beleid van Maduro kan heel wat gezegd worden, maar hoe dan ook hebben de sancties hun effect niet gemist. Sedert het afkondigen ervan is de sociale situatie sterk achteruit gegaan. De kindersterfte is gestegen en de ondervoeding toegenomen. In de ranking van de Human Development Index van de UNDP is Venezuela gedaald met 16 plaatsen. Die achteruitgang doet heel wat mensen het land verlaten.
De Zayas, die we hierboven al citeerden, was op dat moment VN-rapporteur voor Venezuela. Hij schreef een rapport over de gevolgen van de sancties. Hij bestempelt ze onomwonden als een misdaad tegen de mensheid. “Ik denk dat wanneer de omvang van het leed dat sancties veroorzaken zoals dat in Irak het geval was of zoals nu in Venezuela duidelijk wordt, ik kan zeggen dat de sancties tegen Venezuela een misdaad zijn tegen de mensheid, die aanhangig kan gemaakt worden bij het Internationaal Strafhof als een schending van artikel 7 van het Statuut van Rome.”De drie tenorenIn de huidigen aanpak van Venezuela spelen drie figuren een hoofdrol: Trump, Bolton en Abrams.
Elliott Abrams is de speciale VS-gezant voor Venezuela. Hij was onder president Reagan betrokken bij de vuile contrarevolutionaire oorlogen die de VS voerde in Midden-Amerika, waarbij honderdduizenden het leven lieten. Hij steunde Rios Montt, de dictator van Guatemala, die in de jaren tachtig een genocide pleegde tegen de indianenbevolking. Hij was een van de breinen achter de mislukte staatsgreep tegen Chávez in 2002. Voormalig presidentskandidaat Jesse Jackson vat het profiel van de man goed samen: “Elliott Abrams is een vurig voorstander van dictators en oorlogsmisdadigers, een cheerleader voor vrijwel elke catastrofale Amerikaanse interventie, van Reagan’s heimelijke oorlog tegen Nicaragua tot de invasies van de presidenten Bush in Irak, en hij is veroordeeld wegens meineed in het Iran-Contra-schandaal.”John Bolton, Nationaal Veiligheidsadviseur van Trump, die we hierboven ook al citeerden, is van hetzelfde kaliber. Hij was één architecten van de invasie in Irak in 2003, een oorlog die honderdduizenden slachtoffers maakte en tot het ontstaan van IS leidde. Bolton is een fervent criticus van de Verenigde Naties en van het Internationaal Gerechtshof. Zijn visie over de VN heeft hij ooit krachtig samengevat: “Er is niet zoiets als de Verenigde Naties. Er is een internationale gemeenschap die af en toe kan worden geleid door de enige echte macht in de wereld, en dat zijn de Verenigde Staten, op voorwaarde dat het in ons belang is en dat we de anderen zover kunnen krijgen om ons te volgen.”En dan is er Trump. Hij heeft zijn eigen redenen voor een regimewissel in Venezuela. Zijn buitenlands beleid is tot op heden redelijk catastrofaal. In het Midden-Oosten is hij veel invloed kwijtgespeeld ten koste van Rusland. Hij kon ook nog geen resultaten voorleggen in de conflicten met Iran en Noord-Korea. Misschien kan Venezuela hem een langverwachte overwinning bieden. Een groot deel van de Venezolaanse elite heeft het land verlaten. Velen trokken naar Florida en kochten een appartement van Trump zijn imperium. Financial Times schrijft in dat verband dat het “onmogelijk is om een grens te trekken tussen de zakelijke banden van Trump en zijn steun voor de democratie in Venezuela”. We mogen ook niet vergeten dat Florida een belangrijke kantelstaat is. Een harde houding t.o.v. Maduro kan Trump de stemmen opleveren van het toenemend aantal Venezolanen die daar neergestreken zijn en er zo voor zorgen dat de staat in zijn voordeel kantelt.
Dat het buitenlands beleid van de VS bepaald wordt door weinig verkwikkende drijfveren is niet nieuw en hoeft niet echt te verwonderen. Maar dat Canada en de EU zich op sleeptouw laten nemen door deze drie bedenkelijke en gevaarlijke figuren maakt het des te pijnlijker.