Kinderen bij het standbeeld van John Lennon, in een park in Havana. Foto: Katrien Demuynck
Naar aanleiding van ManiFiesta (9-10 september) was Elier Ramirez in het land. Deze jonge veertiger (1982) is Cubaans parlementslid en lid van de Staatsraad, het permanent orgaan van dat parlement. Hij is als doctor in de geschiedenis ook vicedirecteur van het prestigieuze Centro Fidel Castro. We stelden hem enkele pertinente vragen over de Cubaanse actualiteit.
We horen voortdurend alarmerende berichten over de situatie in Cuba. Moeten we ons zorgen maken?
“De situatie in Cuba is gespannen en complex. Maar de uitdagingen zijn ook een stimulans om te vechten, te groeien en te werken om vooruit te komen. Ik denk dat de nieuwe generaties sinds de revolutie een grote verantwoordelijkheid op hun schouders dragen. De vorige generaties hadden het uiteraard ook niet gemakkelijk.”
“Vandaag staan we tegenover deze uitdagingen met een revolutie aan de macht en met een geschiedenis om naar op te kijken. We beschikken over een reeks verworvenheden en successen en een eindeloos aantal politieke en massaorganisaties, een breed, divers en actief maatschappelijk middenveld.”
“Geen enkele echte revolutie kent ooit gemakkelijke tijden”
“Met andere woorden, Cuba heeft een gigantisch potentieel. Zijn belangrijkste rijkdom blijft het menselijk kapitaal, dat gevormd is door de revolutie, en een cultuur van verzet en emancipatie. We hebben eigenlijk nooit gemakkelijke tijden gekend. Ik denk dat geen enkele echte revolutie ooit gemakkelijke tijden kent.”
“In het geval van Cuba moesten we steeds weer tegen het onmogelijke optornen. Dat heeft veel te maken met onze geografische ligging op 90 mijl van de Verenigde Staten, het machtigste imperium in de geschiedenis van de mensheid.”
“In de begindagen van de revolutie dachten velen dat ze onmogelijk zou kunnen overleven. Men ging er, op basis van historisch en geografisch fatalisme, vanuit dat Cuba voorbestemd was om een Yankee neokolonie te worden.”
“Maar in Cuba overwon niet alleen de revolutie, ze bleef wel degelijk overeind. Ondanks de confrontatie met een zeer machtige vijand, die alle instrumenten van een oorlog over het hele spectrum tegen Cuba heeft uitgeprobeerd, op een obsessieve, brutale en systematische manier.”
“Cuba heeft een gigantisch potentieel. Zijn belangrijkste rijkdom blijft het menselijk kapitaal”
“Ondanks dat alles is het voorbeeld van Cuba er nog steeds, als een licht dat weigert te verdwijnen. Toen in de jaren negentig de Speciale Periode[1] aanbrak, dachten velen dat het einde van de geschiedenis voor Cuba aanbrak. Maar we zijn intussen meer dan dertig jaar verder en de Cubaanse revolutie staat er nog steeds.”
“Vanuit die optiek analyseren we onze huidige situatie, met kritisch optimisme, gebaseerd op de wil om te vechten tot het laatste moment zoals Fidel het ons leerde. Tot onze laatste adem blijven we ervoor gaan.”
“Toch denken we dat we op dit moment een van de meest complexe momenten in de geschiedenis van de revolutie doormaken. Elke fase heeft zijn eigen bijzonderheden. De Speciale Periode was erg moeilijk, vooral vanuit economisch oogpunt. Vandaag is de situatie complex vanuit economisch, maar ook vanuit ideologisch oogpunt.”
Katrien Demuynck in gesprek met Elier Ramirez
“Maar Cuba, het Cubaanse volk, zijn leiderschap staat niet te wachten aan de zijlijn. Cuba is in beweging. Er wordt hard gewerkt, dag na dag, uur na uur, om de krachten te bundelen, om naar oplossingen te zoeken voor de meest dringende problemen.”
“Er is geen andere optie om onze moeilijke situatie te boven te komen dan onszelf te emanciperen, op basis van eigen kracht, en de productieve en spirituele kracht van ons land te ontwikkelen.”
“Vandaag is de situatie complex vanuit economisch, maar ook vanuit ideologisch oogpunt”
“Solidariteit blijft ook heel belangrijk, zoals steeds in de moeilijkste momenten van de Revolutie. We moeten gebruik maken van de veranderende internationale krachtsverhoudingen. Onze diplomatie heeft daarrond veel ervaring.” “Beide fronten zijn belangrijk, het internationale en het interne. Maar het interne blijft bepalend voor zover het ook invloed heeft op de buitenwereld. Dat is de richting waarin we denken en handelen. We werken heel hard.”
“In plaats van ons zorgen te maken moeten we volgens mij werken aan oplossingen, aan de concrete transformatie van de werkelijkheid, voorbij de toespraken en diagnoses. We geloven erin dat het kan, dat we het potentieel hebben om dit te doen. Dat is hoe wij het zien, tenminste zo zie ik het.” “En ik weet zeker dat veel revolutionairen in Cuba het met me eens zijn. Ze denken er niet alleen zo over, maar we zien elke dag hoe ze in die zin handelen.”
“We zien in Cuba ook een sterk geëngageerde jeugd die vandaag deze strijd op alle fronten leidt. Er is inderdaad een numeriek grotere emigratie van jongeren geweest dan in eerdere periodes. Maar we zien ook dat de teugels van het land in alle sectoren worden overgenomen door jonge mensen, met grote inzet en bewustzijn van het historische moment dat we doormaken.”
“We zien in Cuba ook een sterk geëngageerde jeugd die vandaag deze strijd op alle fronten leidt”
“Onze president Miguel Díaz-Canel legt de nadruk op de nieuwe pijlers van het bestuur. Hoe wetenschap en innovatie binnenbrengen in het functioneren van de overheid. Hij legt veel nadruk op wetenschap, innovatie, sociale communicatie, wat erg belangrijk is, evenals op de informatisering van de samenleving. In Cuba zitten intussen bijna alle leidinggevenden op het digitale spoor.”
“We vertrouwen ook op de kennis die in ons land is opgebouwd en in wetenschappers op alle gebied voor het nemen van beslissingen. Het Paleis van de Revolutie (waar de regering zijn werk doet, nvdr) heeft zijn deuren geopend voor specialisten op alle vlakken, de grootste die we in het land hebben, in de collectieve zoektocht naar oplossingen voor onze problemen.”
De BRICS is onlangs uitgebreid. Is Cuba ook kandidaat-lid? Hoe snel zou dit werkelijkheid kunnen worden? Wat betekent de verandering in de geopolitieke verhoudingen voor Cuba?
“Officieel is daar nog niets over gezegd, maar we hebben begrepen dat er inderdaad interesse is vanuit Cuba. Een van de prioriteiten in ons buitenlands beleid is altijd de verdediging van het multilateralisme geweest. Daarom zal Cuba processen die deze internationale visie voorstaan, altijd steunen of zich erbij aansluiten.”
“Dit is een fundamentele kwestie voor het voortbestaan van de menselijke soort en van de planeet in het algemeen. Vandaar de behoefte aan tegenwicht in internationale betrekkingen, om oorlog, gewapende conflicten, enzovoort, steeds meer te vermijden.”
“Multilateralisme is een fundamentele kwestie voor het voortbestaan van de menselijke soort en van de planeet in het algemeen”
“In die zin is Cuba voorstander van dit soort evoluties in de wereld. Dat is niet nieuw. Sinds de BRICS opkwam als een alternatief, heeft Cuba het altijd als een gunstig proces gezien, naast de zeer positieve betrekkingen die het eiland met sommige BRICS-leden heeft.”
Er is ook sprake over het doorbreken van de hegemonie van de dollar?
“Dat zou fundamenteel zijn. Een van de beperkingen van de blokkade is dat we geen dollars kunnen gebruiken voor financiële transacties. De huidige internationale financiële architectuur beantwoordt aan de belangen van Washington en is een van de pijlers van zijn hegemonie.” “Ik denk dat alles wat de financiële hegemonie van de Verenigde Staten ondermijnt niet alleen positief is voor Cuba, maar ook voor een nieuwe wereld, een eerlijkere, evenwichtigere en rationelere wereld.”
“Als we willen dat multilateralisme doorbreekt in het internationale systeem, is het essentieel dat de huidige financiële architectuur wordt veranderd. Ik denk dat dat een van de belangrijkste klappen zou zijn voor de unilaterale hegemonie van de Verenigde Staten.”
Dat zou ook een klap zijn voor de blokkade.
“Absoluut.”
Onlangs waren er nogal wat berichten over Cubaanse jongeren die gerekruteerd zouden zijn om te vechten voor Rusland.
“Het Cubaans ministerie van Buitenlandse Zaken heeft een sterke verklaring afgelegd over de kwestie. Er verscheen ook een editoriaal in de krant Granma waarin werd uitgelegd dat er geen enkele link is met de Cubaanse overheid in deze situatie.”
“Het gaat om een illegaal netwerk van mensenhandel. Dat is een misdaad die zwaar bestraft wordt door de wetten van ons land. Er worden op dit moment in Cuba 17 mensen vervolgd in deze zaak.”
Hier wijst men er op dat Rusland altijd al een partner van Cuba geweest is.
“Cuba had uitstekende betrekkingen met de Sovjet-Unie en nu ook met Rusland. Maar tegelijk heeft Cuba altijd een soeverein en onafhankelijk buitenlands beleid gevoerd, gebaseerd op solide principes, in overeenstemming met het internationaal recht. Cuba’s standpunt over de oorlog in Oekraïne is heel duidelijk gesteld in een interventie die onze vertegenwoordiger maanden geleden in de Verenigde Naties heeft gedaan.”
“Degenen die een oorlogsscenario bevorderd hebben in Oekraïne waren de regering van de Verenigde Staten en de NAVO”
“Cuba verdedigt vrede, dialoog en onderhandelingen tussen de partijen, en het internationaal recht. Maar Cuba is ook duidelijk over de ware oorsprong van het conflict. De geschiedenis kan niet worden genegeerd. Het kan niet onbenoemd blijven dat degenen die een oorlogsscenario bevorderd hebben die de hele mensheid in gevaar brengt, zoals we dat nu meemaken, de regering van de Verenigde Staten en de NAVO waren.”
“Helaas is het de Europese arbeidersklasse die het meest te lijden heeft onder de gevolgen van deze oorlog, terwijl de Amerikaanse machtselite, het militair-industrieel complex en de grote Amerikaanse bedrijven profiteren en zichzelf verrijken.”
Dit is ingekorte versie. Het volledig interview vind je hier.
Note:
[1] Speciale Periode. Voluit: Speciale Periode in vredestijd. De ineenstorting van de Sovjet-Unie, begin jaren ’90, zorgde ervoor dat Cuba in enkele maanden tijd zijn voornaamste handelspartners verloor en dat het hele productiesysteem ontregeld raakte. Door de Speciale Periode kwam het land in een soort oorlogseconomie terecht. Vanaf eind 1994 herstelde de Cubaanse economie zich geleidelijk.