Reportage van de grootste comerciële nieuwszender van de VS: In een op het eerste zicht residentiele wijk aan de rand van Havana valt een geel gebouw met bewaker in de deur op: het Centrum voor Moleculaire Immunologo (CIM), een bloeiend centrum van biotechnologie.
De glazen schuifdeuren leiden naar een modern uitziende hall met een bureau en een receptioniste, enkele meubelen en een tijdslijn die de belangrijkste verwezenlijkingen van het centrum weergeeft. Op de muur een citaat van Fidel Castro. Deze instelling was immers zijn idee over wat Cuba nodig had. Door de VS-blokkade sinds begin de jaren ’60 zou het Caribische eiland geen toegang hebben tot het grootste deel van de medische technologie, farmaceutica en behandelingen die uit de VS komen. Cuba zou zijn eigen technologie moeten ontwikkelen en het grootste deel daarvan gebeurde hier in het CIM.
In het gebouw opent onderzoeker Camilo Rodríguez de deur naar een laboratorium. De mannen en vrouwen daarbinnen zijn druk aan het werk, brengen met pipetten vloeistoffen in schaaltjes over en plaatsen reageerbuisjes in centrifuges.
Hier begon het in 1980, hier begon men met belangrijke wetenschap. Rodríguez zegt dat Cuba meer dan 70 procent van de noodzakelijke medicijnen voor het land ontwikkeld heeft en bovendien eigen vaccins produceerde voor 21 verschillende ziekten.
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie spendeert de VS per persoon vijf keer meer voor gezondheidszorg dan Cuba, maar heeft men gemiddeld in Cuba een hogere levensverwachting. De mensen leven in Cuba gemiddeld 80 jaar terwijl dat in de VS 79 is. Het grootste eiland van de Caraïben heeft een staatsgezondheidszorg. Dat is de enige toegelaten vorm. Het grootste deel van de gezondheidszorg betreft preventie. Tenslotte is het voorkomen van een ziekte veel goedkoper dan het behandelen. De zorg, inclusief de vaccins is gratis.
Maar er is een vaccin, geconcipieerd en ontwikkeld hier in het CIM, dat de aandacht trekt van verschillende landen in de wereld, inclusief de Verenigde Staten. Een vaccin tegen longkanker. “Longkanker is de derde doodsoorzaak hier in Cuba” zegt Rodríguez in het laboratorium. “We hebben elk jaar 4500 patiënten met longkanker. En in diezelfde tijd sterven ongeveer hetzelfde aantal mensen aan die ziekte”. Bij mannen zijn longkanker en prostaatkanker de meest voorkomende vormen van kanker. Longkanker is zo veel voorkomend geworden ‘dankzij’‘de specialiteit van het eiland: de tabak. Of precieser: de sigaren.
Orelve Alberto Sánchez Leal is 77 jaar, begon met roken op zijn 7 jaar en heeft heel zijn leven gerookt. Hij zegt dat hij dagelijks een doosje sigaren rookte. In 2007 werd bij hem longkanker vastgesteld. “Het was alsof een huis op mij neerstortte” zegt Leal “het was een zware slag”. Na chemotherapie en bestraling te hebben geprobeerd, had de dokter nog een voorstel: een klinisch experiment dat zijn leven zou kunnen verlengen.
Het heet CIMAVAX, hoewel CIM het een vaccin noemt voorkomt het de ziekte niet zoals een traditioneel vaccin, tenminste in zijn huidige vorm. Maar het houdt de vastgestelde tumoren wel onder controle door de groei af te remmen. Dat wordt ook wel een therapeutisch vaccin genoemd. In plaats van direct de kankercellen aan te vallen, reageert het vaccin meer als een immunotherapie die het immunosysteem van het eigen lichaam ondersteunt om tegen de kanker te vechten. Andere landen nemen deel aan de klinische proeven voor CIMAVAX ook Japan en enkele Europese landen. Ook de Verenigde Staten zijn geïnteresseerd. Doordat de twee landen nu verder gaan met het normalizeren van de relaties na meer dan een halve eeuw van conflict, kunnen de klinische testen van het FDA (VS-agentschap: Food and Drugs Administration) dit jaar nog van start gaan in samenwerking met het Roswell Park Cancer Institute in Buffalo New York.
Een reeks klinische werd toegepast op 5000 patiënten over heel de wereld, waaronder 1000 in Cuba. Een kleiner vooronderzoek wees al uit dat patiënten onder de leeftijd van 60 gemiddeld 11 maanden langer leefden dan degenen die het vaccin niet ontvingen. Maar Orelve Leal is een uitzonderlijk geval. Er zijn al 9 jaar verlopen sinds bij hem kanker werd vastgesteld.“Deze ziekte is een zware slag voor eender wie” zo zegt hij. “Algemeen genomen wanneer men ons vertelt dat we kanker hebben denken we dat we dood zijn”. Terwijl hij praat schitteren in zijn ogen ingehouden tranen. Het is een emotioneel onderwerp voor hem. “Ik moet leren omgaan met de emotie” zegt hij. “Ik heb al negen jaar geleefd met de ziekte en ik ben niet van plan eraan te sterven”.(Artikel gepubliceerd op CNN in het Engels: “Cuban researchers battle lung cancer with a vaccine”)Kijk hier naar de reportageVert. : Rudy Sohier