In november vorig jaar werd het progressieve regime in Bolivia gedwongen om in ballingschap te gaan. De coup werd mogelijk gemaakt door een rapport van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS), waarin sprake is van “verkiezingsfraude” door president Evo Morales en zijn partij. Vier maand later blijkt daarvoor geen enkel bewijs te bestaan.
Op zondag 20 oktober won de linkse Evo Morales, sinds 2006 president van Bolivia, de presidentsverkiezingen. Hij haalde in de eerste ronde 47,06% van de stemmen, terwijl zijn tegenstander Carlos Mesa 36,52% van de stemmen op zijn naam schreef. Morales had dus een voorsprong van iets meer dan 10%. Dat is ook het percentage dat door de Boliviaanse grondwet wordt vereist om bij de eerste verkiezingsronde de zege te kunnen behalen.
Maar dat nipte percentage deed meteen de controverse losbarsten. Oppositiekandidaat Carlos Mesa aanvaardde het resultaat niet en riep de bevolking op om te demonstreren. De OAS, waarvan ook de Verenigde Staten lid zijn, publiceerde een rapport dat moest aantonen dat het MAS-kamp (Movimiento al Socialismo – Beweging naar het socialisme, de partij van president Morales) verkiezingsfraude had gepleegd. Aangespoord door de Verenigde Staten slaagden rechts en extreemrechts erin om Evo Morales in ballingschap te doen gaan en de macht te grijpen.
De VS hadden het niet voor de linkse president: onder zijn presidentschap werd het minimumloon verhoogd met 87%, de armoede daalde met 25%, de economische groei bedroeg 4% per jaar (een van de bloeiendste economieën van Latijns-Amerika), strategische sectoren zoals de winning van koolwaterstoffen, mijnbouw, water, telefoon, elektriciteit…werden genationaliseerd, het MAS-regime weigerde lithium in de handen van multinationals te laten, enz. Kortom, Donald Trump en zijn vriendjes zagen liever een liberaal aan het hoofd van het land.
Doordat het Westen zich verschool achter het rapport van de OAS, dat zogezegd verkiezingsfraude blootlegde, werd de staatsgreep amper als dusdanig erkend. Aangezien Morales fraude had gepleegd, was het niet meer dan logisch dat de oppositie aan de macht kwam. Dat hierbij tientallen doden vielen, werd als “collateral damage” beschouwd. De democratie had dus gezegevierd. De nieuwe, zelfuitgeroepen presidente kon zo het presidentiële paleis binnenstappen, met de bijbel in de hand en de belofte om schoon schip te maken in het land. Ze doelde hiermee op de Indianen, die nochtans 60% van de bevolking uitmaken (Evo Morales is zelf trouwens de eerste Indiaanse president in de geschiedenis van het land). In 2013 verklaarde ze: “
Ik droom van een Bolivia dat bevrijd is van inheemse satanische riten. Er is geen plaats in de stad voor ‘Indianen’, ze kunnen maar beter naar het Hoogland of El Chaco trekken.””
We hadden meteen het gevoel dat er iets niet klopte met het OAS-rapport.”
Hoe moeten we die staatsgreep, die na Washington door verschillende Europese hoofdsteden werd toegejuicht, interpreteren? We ontmoetten Guillaume Long van het Center for Economic Policy Research (CEPR), een denktank uit Washington. Hij was vorige week in Brussel om de leden van het Europees Parlement te waarschuwen voor het rapport van de OAS. Het CEPR publiceerde op dinsdag 10 maart een studie die aantoont dat er geen enkel bewijs is van fraude door het Morales-regime en dat het OAS-rapport dus de val heeft veroorzaakt van een door het volk rechtmatig verkozen regering.”
We hadden meteen het gevoel dat er iets heel vreemds aan de hand was met de waarnemingsmissie van de OAS in Bolivia. Daarom dateert ons eerste verslag dat die vermeende verkiezingsfraude tegenspreekt van 9 november, twee dagen voor de staatsgreep. Ik heb zelf nog als waarnemer bij de OAS gewerkt. Ik voelde meteen dat er iets niet klopte. Die extreem agressieve toon van het eerste verslag, al meteen de dag na de verkiezingen, paste niet binnen het kader van een waarnemingsmissie. Het veroorzaakte spanningen die zouden leiden tot de staatsgreep”, vertelt Long, voormalig Ecuadoraans minister van Buitenlandse Zaken in de regering van de progressieve president Rafael Correa.”
Toen ik zelf nog minister was, heb ik nooit problemen met de OAS gehad. Ik heb de organisatie zelfs in Ecuador ontvangen en alles is heel goed verlopen. Dat was trouwens ook wat ons zo verbaasde. De OAS heeft de reputatie zeer serieus en streng te zijn. Aangezien ik waarnemer voor de OAS ben geweest, weet ik dat niet de hele organisatie hoeft te worden gedelegitmeerd. Maar hier is ze duidelijk haar boekje te buiten gegaan.” De OAS is in het hele continent actief. “
Ze heeft veel invloed. En het is ook niet de eerste keer dat ze verder gaat dan haar verkiezingswaarnemingsmissie toelaat. Tijdens de verkiezingen van 2010-2011 in Haïti bracht de OAS ook een twijfelachtig rapport uit. Daarin werd een kandidaat gepusht die eigenlijk al uit de race was gehaald (de kandidaat Michel Martelly werd gesteund door de VS. In de eerste ronde van de verkiezingen werd hij derde, maar de OAS zou hem tot tweede uitroepen en uiteindelijk zou hij de verkiezingen zelfs winnen, nvdr). In het geval van Bolivia slaan de beschuldigingen van de OAS op een zogezegde ’trendbreuk’: volgens de eerste resultaten die het Boliviaanse Electorale Hof meedeelde, was er een verschil van iets minder dan 10% tussen Morales en zijn tegenstander, terwijl de definitieve resultaten de dag erna een kloof van meer dan 10% aantoonden. De OAS beweerde daarom dat er verkiezingsfraude had plaatsgevonden en de tegenstanders van Morales volgden de organisatie hierin. Maar dat dit verschil groter werd is logisch, aangezien de laatste resultaten uit regio’s kwamen die traditioneel voor Evo Morales stemmen. In feite worden Morales en de MAS ervan beschuldigd dat ze een tweede verkiezingsronde wilden vermijden door te zeggen dat het verschil groter was dan 10%. Daar zijn de aanklachten dus op gebaseerd. Jammer genoeg voor de OAS toont onze studie aan dat die aantijgingen niet op feiten berusten.” (Zie kader)Een poging om het regime te veranderenKunnen we dan spreken van een destabiliseringsstrategie, van een poging om het bewind in Bolivia te veranderen? “
Ja. Ons verslag is natuurlijk een wiskundig verslag, er wordt niet gesproken over de beweegredenen van partijen, dat is niet de rol van het CERP-onderzoekscentrum. Maar ik ben van mening dat men het land inderdaad wilde destabiliseren om de oppositie de mogelijkheid te geven het linkse regime af te schudden.” Gebeurt dit dan door de aard van de OAS, onder de invloed van Washington? “
Ik denk dat het aan een aantal factoren te wijten is. Ten eerste is dit niet iets dat een half jaar op voorhand al was gepland. Het is een gevolg van een samenloop van verschillende omstandigheden: een verschil van minder dan 10% tussen Morales en Mesa, zijn tegenstander, een Boliviaanse samenleving die gepolariseerd is tussen progressieve en reactionaire krachten, een Latijns-Amerikaans klimaat dat doet denken aan de Koude Oorlog. En er was ook de secretaris-generaal van de OAS, Luis Almagro, die om herkozen te worden de steun nodig had van president Donald Trump en van Amerika’s extreemrechts in het algemeen, dat een van zijn naaste medewerkers ter plaatse heeft gestuurd. De Verenigde Staten hebben van de omstandigheden gebruik gemaakt om hun pionnen te plaatsen en het reactionaire rechts aan te moedigen om de MAS van de macht te verdrijven.”
Guillaume Long in 2017, toen hij minister van Buitenlandse Zaken was van Ecuador (foto Cancillería del Ecuador)De traditionele media hebben daar meteen op ingehaakt en hebben het rapport van de OAS als een feit voorgesteld. Ze konden dus onmogelijk spreken van een staatsgreep tegen Morales en zijn partij, aangezien ze zelf schuldig waren aan fraude. “
Dat is een les die we daaruit kunnen trekken, ja. Daarom ben ik trouwens hier, om de leden van het Europees Parlement te ontmoeten en hen te zeggen: neem dergelijke studies niet langer klakkeloos over. Vraag naar bewijzen, technische details, … alvorens je het over fraude hebt. De Europese Unie heeft het verslag van de OAS nooit in vraag gesteld en heeft het gewoon overgenomen om ook te kunnen zeggen dat het Boliviaanse regime verkiezingsfraude heeft gepleegd. Vanuit democratisch oogpunt is dat heel erg!””
We zijn erin geslaagd de consensus te doorbreken en het debat te openen.”
Gelukkig zijn er de afgelopen weken steeds meer artikels verschenen die het OAS-rapport tegenspreken. Dat is grotendeels te danken aan het CEPR, dat de afgelopen vier maanden cijfers en feiten heeft vrijgegeven. Zo werd in The Washington Post bijvoorbeeld een studie van twee onderzoekers van het prestigieuze Massachusetts Institute of Technology (MIT) gepubliceerd, die gebaseerd is op de feiten die het CEPR heeft uitgebracht. Een van de belangrijkste kranten uit de Verenigde Staten die titelt dat er helemaal geen fraude geweest is, dat kan de oppositie ondanks de staatsgreep verzwakken en in het voordeel spelen van de progressieven.”
Dat is moeilijk te zeggen. De lokale media zijn immers in handen van de rechtse en extreemrechtse oppositie. We zullen al snel zien of ze het over onze studie zullen hebben (die op dinsdag, de dag na het interview met Guillaume Long verschijnt, nvdr), maar zeker is het niet. Maar we zijn er al in geslaagd om de consensus over die ‘fraudes’ van het Morales-regime in Latijns-Amerika, de Verenigde Staten en Europa te doorbreken. Dat is niet niks. Het debat is geopend. In het verleden was het nauwelijks mogelijk om over een staatsgreep te praten, traditionele media weigerden gewoon om die term te gebruiken. Beetje bij beetje veranderen ze hun berichtgeving en steeds vaker publiceren ze ook kritische meningen.”
En nu moet de OAS op de beschuldigingen antwoorden. “
Voorlopig zit de OAS in nauwe schoentjes. Dat is normaal, want we bewijzen met statistici dat haar rapport nergens op gebaseerd is.”
Nieuwe verkiezingen in meiWelke les kunnen we hieruit trekken? “
Vertrouw nergens blindelings op, controleer altijd de feiten. Als je jr beleid op wind baseert – zoals de Europese Unie doet, in navolging van de Verenigde Staten – kan dat zeer gevaarlijk zijn. Het is de OAS en dus gaan we ervoor, met de ogen dicht. Zelfs als dat betekent dat we een staatsgreep rechtvaardigen en een democratisch verkozen regime ten val laten brengen. ” Want ondertussen is het progressieve bewind van Evo Morales gevallen en is de rechtmatige president in ballingschap in Argentinië. In mei houdt de putschistische regering nieuwe verkiezingen. Alle peilingen voorspellen dat de MAS als grote winnaar uit de bus zal komen. Maar rechts en extreem-rechts hebben al laten zien dat de wil van het Boliviaanse volk niet hun grootste zorg is. De bevolking moet dus vechten om door La Paz, Washington en ook Brussel gehoord te worden. Een objectief rapport van gerenommeerde academische onderzoekers, zoals dat van Guillaume Long en zijn medewerkers, kan hen helpen om het “nepnieuws” aan de kaak te stellen dat door Washington en zijn bondgenoten wordt verspreid.
Bron: Solidair