Cuba Q&A

– Is die blokkade niet bijna afgelopen?
Nee, de blokkade is jammer genoeg nog niet afgelopen. Integendeel, toen Obama aan de macht kwam, werd zijn eerste ambtsperiode gekenmerkt door een verstrakking van de economische, financiële en commerciële blokkade.  Op 1 november 2018 stemde de Algemene Vergadering (AV) van de Verenigde Naties voor de 27ekeer over de Cubaanse resolutie voor de opheffing van de VS-blokkade.  189 landen stemden voor, 2 landen (VS, Israël) stemden tegen, geen enkel land onthield zich. Ondanks deze 27ste veroordeling op rij – de laatste tien jaren steeds zo goed als unaniem – blijft de VS-regering de langste blokkade uit de geschiedenis, compleet tegen elke internationale wetgeving en tegen de jaarlijks herhaalde wil van de hele wereld in, handhaven. Hoopvol nieuws is wel dat ze steeds minder wordt gesteund door de publieke opinie binnen de VS. In 2012 betaalde de Bank ING de grootste boete ooit voor het overtreden van de VS-blokkade tegen Cuba, nl. een boete van 619 miljoen dollar en in 2016 voel Fortis-Baripas die ‘eer’ te beurt met een boet in dezelfde grootteorde.

Na het bezoek van Obama in maart 2016 – dat mogelijk werd gemaakt door het uitwisselen van de Cuban Five tegen een aantal VS-spionnen die in Cuba gevangen zaten- werden voorzichtige handelsmogelijkheden  gecreëerd  die zorgden voor economische groei en werkgelegenheid in beide landen. Het toerisme van VS-burgers aan het eiland nam ook snel een hoge vlucht. Erg tijdelijk helaas want met Trump werd de voorzichtige dooi abrupt afgebroken.

Trump knoopte aan bij de ultrarechts en draaide de klok terug met zijn speech van 16 juni 2016. Het gaat over verdere inperking van financiële transacties en van uitwisselings- solidariteits- en educatieve reizen. Ook de bewegingsvrijheid van Cubaanse functionarissen wordt ingekrompen en de definitie van ‘ongewenste regeringsafgevaardigden’ uitgebreid.

Het is voortaan voor VS-burgers verboden handel te drijven met meer dan 180 Cubaans entiteiten die op een lange lijst voorkomen en alle nog toegestane reizen moeten georganiseerd worden door organisaties die onder VS-jurisdictie vallen. Het wordt die reisorganisaties verboden rechtstreekse betalingen te doen aan meer dan 100 hotels, jachthavens en winkels. Individuele niet academische educatieve reizen worden opnieuw verboden en groepsreizigers moeten steeds begeleid worden door een VS-gids.

De restricties doorkruisen de groeiende interesse van verschillende economische, commerciële een academische sectoren in de VS om de banden met het eiland te versterken. Ze zijn ook manifest tegen de wil van een meerderheid van VS-burgers die de totale opheffing van de blokkade willen. De organisatie.’Engage Cuba’ betreurt dat de maatregelen verhinderen dat de private sector in Cuba vanuit de VS gesteund wordt, wat Trump nochtans voorstelde in zijn beruchte 16 juni toespraak. De bijkomende blokkademaatregelen zullen bovendien ook in de VS voor miljoenen misgelopen dollars uit handel zorgen en duizenden jobs, zei Williams, de woordvoerder van de groep. 

Hun berekeningen wijzen op een verlies van 1.6 miljard dollar en 12.295 jobs gedurende het mandaat van Trump. Vooral de plattelandsregio’s in de VS zullen onder verdere reis- en handlesbeperkingen lijden, want ze zijn meer afhankelijk van agro business, en maritieme activiteiten. Vooral de zuidelijkste staten: Florida, Louisiana, Texas, Alabama, Georgia en Mississippi, daar waar Trump de meeste electorale steun heeft. De schade voor de VS-landbouwers bedraagt 5,9 miljard dollar per jaar door gederfde exportinkomsten

Ook senator Patrick Leahy bekritiseerde de nieuwe maatregelen. Ze doen hem denken aan de koude oorlogstijden. “Dergelijke maatregelen kan je verwachten van een paranoïd totalitair regime, niet van een democratie als de onze”. Hij had het verder over hypocriete ideologen van het Witte Huis die pestmaatregelen uitvaardigen die er ver over zijn. Cuba vormt voor ons niet de minste bedreiging. De maatregelen zullen nieuwe ondernemers en het Cubaans volk nodeloos treffen, besloot Leahy.

Voor meer informatie over de blokkade, klik hier.


– Waarom heet deze site Cubanismo.be?
Cubanismo is een term voor een typisch Cubaans woord dat in de rest van de Spaanstalige wereld niet gekend is of er een andere betekenis heeft. De Cubanen zijn meesters in het uitvinden van begrippen, meestal voorzien van een humoristisch kantje.
Vb : Fruta Bomba is de Cubaanse uitdrukking voor de vrucht papaya. Papaya gebruikt men in Cuba enkel om het vrouwelijke geslachtsdeel te benoemen.

Met deze site willen we de Cubaanse visie op hun eigen realiteit weergeven, in tegenstelling tot de grote media die vaak de vijandige kijk van de VS echoën. Daarom vonden we Cubanismo een geschikte titel. In maart 2017 veranderden we ‘.net’ in ‘.be’ om meteen duidelijk te maken dat dit de site is van een Belgische solidaire beweging. Die beweging heette tot september 2017 ICS, maar we besloten toen de site en onze beweging onder één naam verder uit te bouwen. Voortaan heet de beweging die 100% solidair is met Cuba in België: Cubanismo.be

– Waarom lid worden van Cubanismo.be?

In België is er nood aan een stevige beweging die het recht op een eigen koers van Cuba ondersteunt. Cubanismo.be verdedigt het recht van de Cubanen om hun samenleving in socialistische richting uit te bouwen. In de wereld overheerst het TINA-idee: There Is No Alternative: Buiten de onbegrensde vrijheid voor ondernemers, het privatiseren van zoveel mogelijk diensten en basisvoorzieningen en het zoveel mogelijk terugdringen van de overheid, is er geen heil. Cuba bewijst al meer dan 55 jaar het tegendeel, en net daarom maken de VS autoriteiten het Cuba zo lastig met een diplomatieke, militair en economische blokkade. De langste in de wereldgeschiedenis.

Als we een factor van betekenis willen zijn bij acties, naar beleidsmakers toe of als alternatieve stem in de pers, dan is het belangrijk om als beweging sterk te staan. We zijn momenteel met zo’n 840 maar we willen graag de kaap van 1000 ronden. Met hoe meer leden we zijn, hoe groter onze slagkracht en hoe serieuzer we genomen worden door overheid, media en publieke opinie.

Om Cubanismo.be als beweging uit te bouwen: nieuwe leden te maken, nieuwe lokale groepen op te richten en de bestaande te ondersteunen, de website up to date houden, publicaties uit te geven, …. werken we vooral met vrijwilligers. Een minimum aan betaald personeel is een noodzaak om ons netwerk draaiende te houden en communicatie en initiatieven binnen onze beweging mogelijk te maken.

Via de 10 of 25 euro jaarlijkse bijdrage, maken leden het bovendien mogelijk dat Cubanismo.be info-dagen, het grootse ChePresente@ManiFiesta event organiseert, Cubaanse gasten uitnodigt, acties voert tegen de blokkade ook internationaal bv: druk op de EU uitoefenen m.b.t. afstand nemen tot de blokkade, … We hebben een erg beperkte subsidiëring voor de werking van het secretariaat maar zonder de middelen die via onze leden verkrijgen,  kunnen we weinig doen. We zijn natuurlijk blij wanneer nieuwe leden zich concreet willen inzetten in een lokale groep, maar dat is zeker geen voorwaarde om lid te worden! Met je morele en financiële steun zijn we al zeer tevreden.

We vragen ook om jouw lidmaatschap HIER online (met domiciliering) te regelen, omdat we zo niet elk jaar zeer veel vrijwilligerstijd moeten steken in het hernieuwen van al die lidmaatschappen; tijd die we zinniger kunnen inzetten tvv Cuba. Uiteraard kan je op elk moment deze domiciliëring annuleren.

Nog één bemerking: Als je niet weet of je nog, of al lid bent, ben je het meestal niet meer, of nog niet. Dubbele domiciliëringen worden er sowieso uitgehaald. Als je echt twijfelt mail dan naar kasper@cubanismo.net

Uiteraard zijn er ook enkele ledenvoordelen

  • Korting op boeken en  brochures: zoals Cuba Syndicaal en Cuba, revolutie met een groen hart, Che-Present aan €3 i.p.v. aan €5
  • Gratis inkom op info-namiddagen te Brussel, korting op andere activiteiten ook voor ChePresente@Manifiesta


– Wat met Cuba na Fidel en Raúl?
De toekomst voorspellen is altijd gevaarlijk, maar er kan met zekerheid worden gesteld dat de wijze waarop de huidige en toekomstige leiding met de vele uitdagingen zal omspringen, sterk zal bepalen hoe Cuba er zal uitzien na Fidel en Raúl. In februari 2013 werd Raúl herverkozen als voorzitter van de staatsraad maar hij gaf meteen aan dat het zijn laatste ambtstermijn zou worden. De eerste vice-president is sindsdien Miguel Diaz-Canel, een vijftiger die de beginjaren van de revolutie niet meemaakte. De volgende generatie neemt de fakkel over.

Veel zal ook afhangen van de internationale context.  Latijns-Amerika werkt via de CELAC aan een verdergaande integratie, zonder de VS.  De groeiende Zuid-Zuidsamenwerking en de linkse tendens op het Latijns-Amerikaanse continent versterken de Cubaanse revolutie en bieden een tegengewicht aan de blokkade. Anderzijds vormt de kapitalistische crisis voor de Cubanen het zoveelste bewijs dat ze met hun socialistische revolutie goed zitten. Wie meer wil weten over de toekomst van Cuba na de Castro’s kan deze interessante paper lezen.

– Is Cuba een democratie?
Wie ‘onze’ westerse manier van leven absoluut de beste vindt, ziet in alles dat niet loopt zoals je het thuis verwacht, een signaal van dictatuur. Alles wat misloopt, wordt dan vertaald als armoede, overregulering, te lage lonen, bestraffing van kritische burgers, communistische propaganda,enz. Het politieke systeem in Cuba heeft gelijkenissen met ons systeem (lokale verkiezingen om de 2,5 jaar, nationale verkiezingen om de 5 jaar), maar er zijn ook grote verschillen. Het grootste verschil is de invulling en de rol van een politieke partij die totaal verschillend is als bij ons.  In Cuba is het niet de partij die de kieslijsten opstelt. De mensen zelf in  buurten, verenigingen en werkplekken stellen kandidaten voor. In Cuba is er bijgevolg een sterkere band tussen verkozenen en lokale bevolking, en dus ook een grotere betrokkenheid.

Daar klopt niets van denk je? Lees dan hier hoe het Cubaanse politieke systeem in elkaar zit.


– Waren Fidel en Raúl dictators?
Het Westen schrijft graag alle beslissingen op Cuba toe aan beslissingen van Fidel en/of Raúl Castro. Uiteraard zijn beide heren erg belangrijk geweest als historische leiders van de revolutie, wat hen ook uitermate populair maakt, zowel binnen als buiten Cuba. Maar zonder de inzet van vele honderdduizenden Cubanen die het project van het socialisme steunen, zou Cuba niet staan waar het nu staat. Het Cubaanse beleid wordt veel collectiever gevoerd dan men hier laat uitschijnen.  De grote diversiteit die aanwezig is binnen het parlement, en de structuren van de overheid, verzekeren een participatie van de bevolking inhet beleid.  Zelfs in de Speciale Periode stond driekwart van de bevolking achter het politieke systeem. Wanneer het volk geen Castro aan de macht zou willen, zou het dit perfect kunnen doen via het verkiezingssysteem.


– Wie was José Marti?
José Marti was een Cubaans onafhankelijkheidsstrijder in de 19e eeuw. Hij is de nationale held van Cuba. Marti had reeds op jonge leeftijd een afkeer van de toenmalige Spaanse koloniale overheersing, die het eiland en zijn bewoners uitbuitte. Zijn patriottistische gedichten zijn wereldberoemd. Eén van zijn bekendste gedichten werd ook op muziek gezet, en kent u waarschijnlijk ook. Of hebt u nog nooit meegezongen met ‘Guantanamera’?

Op Cuba kan u moeilijk naast deze nationale held kijken. Elk dorpsplein heeft zijn standbeeld van José Marti. En ook de luchthaven van Havana, José Marti International Airport, is naar hem genoemd. Marti is tien keer méér aanwezig in het straatbeeld dan Fidel of Raúl. De regering houdt niet van personencultus rond nog levende leiders.


– Is er godsdienstvrijheid op Cuba?
In de beginjaren hadden de Cubaanse revolutionairen te kampen met directe tegenstand vanuit de Kerk. Menig priester leende zich tot het mee-organiseren van sabotage-acties tegen de revolutie. De katholieke Kerk op Cuba was vooral de Kerk van de rijken. Ook geraakten de Cubaanse revolutionairen met de tijd beïnvloed door de politieke filosofie van de Sovjet-Unie. Wetenschappelijk atheïsme werd de norm en de bewegingsruimte van de kerk werd beperkt. Maar in de jaren ’80 ontdooide de relatie met de kerk. In 1992 erkende de communistische partij de vrijheid en gelijkheid van cultus. Sindsdien zijn ook verschillende katholieke en christelijke Cubanen lid geworden van de Communistische partij.

Toch is er op Cuba nog steeds amper een actieve katholieke kerkgemeenschap. Cuba wordt vooral gekenmerkt door syncretisme. De invloeden van de Afro-Cubaanse-cultuur vindt je terug in de Santería, een Cubaanse mix van katholicisme en Afrikaanse animistische godsdiensten. Mogelijk wel 80% van de Cubanen laat zich op een of andere wijze in met de Santeria-religie.

Op Cuba vindt je ook enkele standbeelden van Johannes-Paulus II, die hartelijk werd ontvangen in Cuba in 1998. In 2012 kwam ook Benedictus XVI op bezoek en in febr. 2016 had Paus Franciscus op Cubaanse bodem de eerste ontmoeting met een Russisch-Orthodox Patriarch (Kirill). De Cubaanse kerk laat zich steeds minder voor de kar van de VS spannen.


– Zijn de meeste Cubanen arm?
Armoede is geen noodlot, maar een kwestie van herverdeling, van machtsverhoudingen en dus ook van politiek. Ondanks het feit dat Cuba economisch geen sterk ontwikkeld land is zoals België en een heel zwakke positie inneemt in de wereldmarkt, kan het toch een behoorlijke levensstandaard aanbieden aan zijn bevolking. Kofi Anan stelde terecht dat ‘Cuba toont dat het zelfs voor een arm land niet nodig is om zijn bevolking bloot te stellen aan de ergste ontberingen’.

De doorsnee Cubaan heeft minder geld dan de gemiddelde Belg. Er zijn echter geen extreem armen zoals in andere zuiderse landen. Alle Cubanen kunnen betaalbaar wonen, beschikken over gratis gezondheidszorg, gratis onderwijs. Elk gezin beschikt over de noodzakelijke basisvoeding.

Mocht een Cubaan echter met zijn/haar inkomen proberen leven in bv. België, dan zou dat onmogelijk zijn. Hier zijn de basisnoden immers niet gratis of spotgoedkoop. België telt daarom ook 20% mensen onder de armoedegrens.


– Waarom een VS-blokkade tegen Cuba?
In 1960 werd de VS-blokkade (of ‘el bloqueo) ingesteld. De blokkade was een reactie op de maatregelen van de nieuwe revolutionaire regering, die in 1959 Cuba bevrijdde van de dictatoriale president Fulgencio Batista. In die periode werden de bezittingen van VS-burgers-en bedrijven genationaliseerd in het kader van het algemeen belang van de bevolking, een maatregel die gesteund is op de bepalingen van de VN. De blokkade kwam er niet zomaar, het was een onderdeel van het tot op vandaag durende beleid van Washington om een einde te maken aan de revolutie. Daarnaast werd ook de contrarevolutie in Cuba volop gesteund en was er de invasie in de Varkensbaai. Voor meer informatie rond de blokkade, klik hier.


– Betekent de revolutie ook vooruitgang voor het Cubaanse volk?
De revolutie betekende voor het Cubaanse volk een enorme vooruitgang in hun dagelijks leven. Voor de revolutie in 1959 waren de levensomstandigheden vergelijkbaar met die van de inwoners van de meeste derdewereldlanden nu. De cijfers die Cuba qua gezondheidszorg behaalt, zijn vergelijkbaar met de westerse landen. Hierdoor is de levensverwachting een van de beste in de wereld. Mede dankzij hun hoog onderwijsniveau en wetenschappelijk onderzoek, is Cuba een land dat wereldtop is in het ontwikkelen van vaccins. De VS-blokkade verhindert wel dat die ook voor ons voorhanden zijn.

Cuba blijft echter een ontwikkelingsland met een BNP dat 10x lager ligt dan dat van België. Het eiland kan haar inwoners dus onmogelijk hetzelfde comfort en dezelfde koopkracht geven als wij hebben. Omdat Cubanen eenzelfde goede scholing hebben genoten en even gezond zijn als wij, verwachten wij en zijzelf ook dat ze even koopkrachtig zijn. Dat zal echter pas kunnen wanneer Cuba een eerlijke plaats op de wereldmarkt gegund wordt.


– Hebben vrouwen rechten in Cuba?
In Cuba is machismo zeker aanwezig, maar de vrouwen hebben zich nooit laten doen. Sinds de overwinning van de Revolutie in 1959 hebben de vrouwen een evenwaardige rol opgeëist bij het uitbouwen van socialisme in Cuba. Door hun strijd is de Cubaanse maatschappij uitgegroeid tot een voorbeeld van vrouwenemancipatie. Mede door de uitbouw van een sociaal-zekerheidssysteem, onderwijs, arbeidssysteem, gezondheidszorg,… op maat van de vrouwen, slaagt Cuba er in de vrouwenrechten te vrijwaren. De positie van de Cubaanse vrouw is van de beste in vergelijking met vrijwel alle andere ontwikkelingslanden (en zelfs veel ‘ontwikkelde’ landen). Voor meer informatie rond de vrouwenbeweging op Cuba, klik hier.


– Worden holebi’s vervolgd op Cuba?
In de jaren ’60-’70 was er inderdaad sprake van een discriminerend beleid op Cuba, net zoals in alle andere landen in Latijns-Amerika én Europa, tegenover holebi’s. Sinds de jaren ’90 echter is er heel wat veranderd. De film ‘Fresa y Chocolate’, die door de regering bewust gepromoot werd, had enorme sociale repercussies op het eiland. In 2004 startte men met een programma om de aanvaarding van seksuele diversiteit in de Cubaanse samenleving te vergroten en de wettelijke en maatschappelijke positie van holebi’s te verbeteren. Sindsdien neemt Cuba een actieve rol in qua het aanvaarden van andere seksuele oriëntaties en genderidentiteit. In oktober 2012 werd voor de eerste maal een transgender persoon verkozen in de gemeenteraad van een gemeente in Villa Clara. Mariela Castro, dochter van Raúl, is sinds de laatste jaren hét gezicht van de emancipatie van holebi’s en transgenders. Wie meer wil weten over homoseksualiteit in Cuba, klik hier.


– Dacht Barack Obama bij ‘change’ ook aan Cuba?
Tijdens zijn eerste ambtsperiode heeft Obama enkele, door zijn voorganger Bush ingestelde beperkingen opgeheven die betrekking hebben op reizen, visa en verzenden van geld naar Cuba. Deze maatregelen veranderen echter niets aan de blokkade op zich, die enorme schade aan Cuba toebrengt. De VS-verkiezingsuitslag van 2012 geeft wat hoop : de extreem-rechtse Cubaans-Amerikaanse vleugel is stevig verzwakt, wat mogelijkheden opent voor een ander Cuba-beleid door de VS-president. Maar voorlopig liggen de posities van beide regeringen nog ver uit elkaar liggen.


– Wat betekent Cuba voor de wereld?
Eén van de meest opvallende aspecten van de Cubaanse revolutie is haar “internationalisme”. Vanaf het begin van de revolutie heeft Cuba actieve steun gegeven aan veel bewegingen en landen die streden en nog steeds strijden voor een betere maatschappij. Ook bieden de Cubanen heel wat humanitaire hulp aan vele landen. Zo zijn ze er meestal bij (en blijven ze) wanneer er zich zware natuurrampen voordoen, om medische en technische hulp te bieden. Ook zijn er talloze samenwerkingen met landen, waarbij de ervaring op gezondheidszorg, onderwijs… wordt gedeeld. Zo zijn er sinds 1999 meer dan 15.000 dokters uit 90 landen gratis opgeleid op Cuba. Deze studenten komen voornamelijk uit Latijns-Amerika en Afrika, maar ook uit de VS.


– Wat is het officiële Belgische standpunt m.b.t. Cuba?
België onderhoudt goede bilaterale contacten met de Cubaanse regering. Hoewel deze contacten niet steeds openlijk in de media komen, worden inspanningen geleverd om deze relaties te onderhouden en te verbeteren. Ook in het kader van de Cuban Five worden er inspanningen gedaan door Belgische politici. Elk jaar stemt België ook voor de afschaffing van de VS-blokkade tegen Cuba in de Algemene Vergadering van de VN.

Op Europees vlak heeft België echter de Common Position van de EU in 1996 mee goedgekeurd. Deze positie legt voorwaarden op aan de relaties tussen de EU en Cuba, wat met geen enkel ander land het geval is. De laatste jaren zijn er echter ook op het vlak van de relaties EU-Cuba verbeteringen.

– Waarom is er zoveel ‘nieuws’ over Cuba en nauwelijks over bv. Honduras (ong. evenveel inwoners en even groot)?

Het belang van Cuba in de media heeft alles te zien met de houding van de VS tegenover de Cubaanse revolutie. De Cubaanse revolutie had de VS-marionet Batista aan de kant geschoven en met hem alle grote belangen van de VS op het eiland.  Toen Cuba verder de weg van het socialisme opging kwam het ook nog eens in het vaarwater van de Koude Oorlog terecht. De VS investeert veel overheidsgeld om de media rond Cuba te manipuleren, tot op vandaag, meer dan 20 jaar na de val van de Muur. De grote persagentschappen die de meerderheid van de artikels in Belgische kranten leveren zijn doorgaans Amerikaans, waardoor een objectieve berichtgeving over Cuba ook hier in het gedrang komt.  Zo wordt bijvoorbeeld elke hervorming  afgeschilderd als ‘het einde van het socialisme op Cuba’. Dit terwijl gelijkaardige beleidsbeslissingen of maatregelen op eender welk land ter wereld aan de aandacht voorbij gaan.