Helen Yaffe, Schotse proffesor en Cubaspecialiste, vorig jaar ook op Che Presente. Ze schrijft een omstandige maar zeer duidelijke analyse van feiten en verzinsels over de recente migratiegolf uit het eiland.
In 2022 arriveerde een ongekend aantal Cubanen in de VS via illegale kanalen. Historisch gezien hebben de Verenigde Staten de Cubaanse emigratie structureel aangemoedigd. Cubaanse migranten voeden de VS propaganda over het falen van het socialisme, over politieke vervolging en het gebrek aan vrijheid en mensenrechten op het eiland.
Het is echter een stroom die uit de hand kan lopen en die Washington in het verleden herhaaldelijk tot een dialoog met de Cubaanse regering heeft gedwongen. De huidige golf creëert politieke problemen voor president Biden omdat zijn tegenstanders de kwestie uitbuiten voor electoraal gewin. Als gevolg daarvan heeft de regering in januari 2023 wetgeving ingevoerd waarvan zij hoopt dat deze de golf van “illegale” Cubaanse immigranten een halt toeroept en de privileges die Cubanen in de Verenigde Staten genieten, dreigt te ondermijnen.
Zolang de Verenigde Staten de strenge blokkade die de Cubaanse bevolking verstikt, niet opheffen, zullen de economische problemen de Cubaanse emigratie blijven aanwakkeren. Het beleid van de VS ten aanzien van Cubaanse migranten wordt gekenmerkt door paradoxen en tegenstrijdigheden.
In 2022 zijn meer dan 313.000 Cubanen in de Verenigde Staten aangekomen, de meesten zonder visum vanuit Mexico. Dit is meer dan het dubbele van de vorige piek van de Cubaanse migratie tijdens de Mariel-vlotten-crisis van 1980. Ze werden toegelaten nadat ze asiel hadden aangevraagd. In werkelijkheid zijn dit echter economische migranten. Eenmaal gevestigd zullen de meesten, zoals veel van de Cubanen die hen voorgingen, naar het eiland terugkeren wanneer dat mogelijk is om hun familie te bezoeken, zonder de minste angst voor vergelding door de Cubaanse autoriteiten.
Aantrekkende factorenCubanen worden naar de VS getrokken door de unieke privileges die Cubaanse migranten daar krijgen; één jaar en één dag na aankomst kunnen Cubanen een permanente verblijfsvergunning aanvragen krachtens de Cuban Adjustment Act, of zij nu legaal zijn aangekomen of niet en zonder dat zij asiel of de vluchtelingenstatus hoeven aan te vragen. Hoewel in theorie geval per geval wordt bekeken, wordt in de praktijk aan allen permanent verblijf toegekend. Cubanen zijn de enige nationaliteit die dit privilege in de Verenigde Staten genieten.
Zij nemen hun toevlucht tot onregelmatige kanalen en lange, ingewikkelde reizen omdat sinds 2017 alle legale kanalen – voor welke reden of duur dan ook (studie, werk, gezinshereniging of verblijf) – volledig gesloten zijn.
In november 2021 schafte de Nicaraguaanse regering de visumplicht voor Cubaanse reizigers af. Dit creëerde een alternatieve route: in plaats van de riskante zeereis over de Straat van Florida te wagen, konden zij naar Nicaragua vliegen en de reis naar het noorden door Midden-Amerika en Mexico wagen, waarbij zij hetzelfde pad bewandelen als miljoenen Latijns-Amerikanen op weg naar de Verenigde Staten.
In het afgelopen jaar werden meer dan twee miljoen Latino’s gearresteerd die probeerden de Verenigde Staten binnen te komen, een stijging van 24% ten opzichte van het voorgaande jaar. Velen worden op hun reis de speelbal van mensenhandelaars en criminele bendes die een lucratieve handel drijven in de wanhoop van migranten.
Stuwende factorenDe migrerende Cubanen laten een economie achter die in crisis verkeert als gevolg van verstikkende VS-sancties en de Covid-19 pandemie. De schaarste en tekorten aan voedsel, brandstof en medicijnen hebben het dagelijks leven uitputtend gemaakt. De economische problemen zijn nog verergerd door de inflatie als gevolg van de afschaffing van de dubbele munt en de wereldwijde prijsstijgingen.
Zelfs het US Department of Homeland Security (DHS) erkende deze factoren in een rapport van 9 januari 2023 over hoge en stijgende aantallen Cubanen die aan de zuidwestelijke grens werden aangetroffen en op zee werden onderschept: “
Cuba wordt geconfronteerd met zijn ergste economische crisis in decennia als gevolg van de aanhoudende gevolgen van de COVID-19 pandemie, hoge voedselprijzen en economische sancties.”[1]Tussen 2017 en 2021 voerde de regering-Trump een “maximale druk”-strategie tegen Cuba, waarbij 243 nieuwe sancties, acties en dwangmaatregelen werden ingevoerd. Onder andere:+ Intrekking van Amerikaanse consulaire diensten in Cuba in 2017. Hierdoor werden eerdere migratieovereenkomsten waarbij de VS hadden toegezegd jaarlijks 20.000 visa aan Cubanen te verstrekken voor reizen naar de Verenigde Staten, verscheurd en werd het Cubaanse programma voor gezinshereniging opgeschort, waardoor gezinnen op wrede wijze uit elkaar werden gehaald. Cubanen die een visum aanvroegen, kregen de opdracht daarvoor naar het buitenland te reizen, zonder garantie op succes.+ Cubanen in de Verenigde Staten hebben geen legale kanalen meer om geld naar hun familie thuis te sturen, om hen door de pandemie heen te helpen en de stijgende prijzen het hoofd te bieden. De stortingen in contanten zijn tussen 2019 tot 2021 met bijna 1,8 miljard dollar gedaald. De consumptie van particulieren daalde en de nationale inkomsten werden hard getroffen. Er moesten ingewikkelde en dure alternatieve kanalen worden gevonden om contant geld te versturen.+ Cuba werd weer op de Amerikaanse lijst van staatsponsors van terrorisme geplaatst, waardoor internationale banken en financiële instellingen verplicht worden Cuba als “hoog risico” te classificeren en het land op hun lijst van gesanctioneerde landen komt te staan, waarvoor alle transacties worden vermeden, ongeacht of zij door particulieren, bedrijven of de Cubaanse regering worden verricht, en ongeacht de aard ervan; betaling voor goederen en diensten, overmakingen of donaties.
In 2020 en 2021 kelderde het BBP van Cuba met 13%. Omdat de VS de toegang van Cuba tot internationale financiële instellingen blokkeren, heeft Cuba in tegenstelling tot de meeste landen geen ultieme geldschieter om het door een economische crisis heen te helpen.
President Biden liet deze verstikkende maatregelen intact en voegde zijn eigen sancties toe als reactie op de protesten van 11 juli 2021 in Cuba. In mei 2022 kondigde Biden aan dat er kleine stappen zouden worden genomen om de beperkingen uit het Trump-tijdperk te versoepelen. Vluchten en reizen vanuit de Verenigde Staten mochten toenemen. Het Cubaanse programma voor gezinshereniging werd vanaf augustus 2022 hervat, na een schorsing van vijf jaar, en de consulaire diensten in Havana werden vanaf 3 januari 2023 heropend. De beperkingen op geldovermakingen werden opgeheven, maar de Cubaanse financiële instelling die de geldovermakingen verwerkte, bleef verboden, zodat het overmaken van geld in 2022 ingewikkeld en duur bleef. De Cubaanse ‘Aanpassings’wet en het “natte voet, droge voet”-beleidDe Cuban Adjustment Act van 1966 is van toepassing op alle Cubanen die na 1 januari 1959 in de VS zijn geïnspecteerd en toegelaten of “voorwaardelijk vrijgelaten”. Aanvankelijk gaf die wet Cubanen het recht om na twee jaar een permanente verblijfsvergunning aan te vragen, maar door een wijziging in 1976 werd dit teruggebracht tot één jaar. In het verleden werden degenen die zonder visum de Verenigde Staten binnenkwamen, door het DHS (Dep. Homeland Security: de vreemdelingenpolitie) voorwaardelijk vrijgelaten en bevolen om op een volgende rechtszitting te verschijnen, die langer kon uitgesteld worden dan hun wachttijd voor permanent verblijf.
Tot het midden van de jaren negentig hoefden Cubanen alleen de territoriale wateren van de Verenigde Staten te bereiken om in aanmerking te komen. Dit veranderde na de “vlottencrisis” van begin jaren negentig, toen onder invloed van de ernstige economische crisis na de ineenstorting van het socialistische blok, bekend als ‘De speciale periode’, tienduizenden Cubanen op ineen geknutselde vlotten de Straat van Florida overstaken.
In 1994 raakte de regering Clinton in paniek over de toestroom van wel 45.000 Cubaanse vlotten en begon zij besprekingen met de Cubaanse regering en er werd overeengekomen dat de VS-autoriteiten geen Cubanen meer zouden toelaten die in hun territoriale wateren waren onderschept. Vanaf 1995 werden Cubanen die door kustwachten op zee werden betrapt (met “natte voeten”) teruggestuurd naar Cuba of een derde land, terwijl degenen die de kust bereikten (met “droge voeten”) binnen konden komen en voorwaardelijk vrijgelaten werden.
Om illegale Cubaanse immigratie te ontmoedigen, trachtte president Obama in 2017 het “natte voeten, droge voeten”-beleid af te schaffen en droeg hij het DHS op geen voorwaardelijke vrijlating meer te verlenen aan Cubanen die illegaal binnenkwamen. Zonder voorwaardelijke vrijlating komen ze niet in aanmerking voor de Cuban Adjustment Act. De Cubaans-Amerikaanse immigratie advocaat, José Pertierra, legt uit dat het DHS gewoon de naam van het mechanisme dat wordt gebruikt om Cubanen zonder papieren vrij te laten, heeft veranderd van ‘parole’ in een ‘Order for Release on Recognizance’ (ORR). Vervolgens oordeelde een immigratierechter in Miami in 2021 dat het ORR een parool is onder een andere naam. Deze interpretatie werd gevolgd door veel immigratierechters die verblijf bleven verlenen (onder de Cuban Adjustment Act) aan Cubanen met een ORR; het ‘natte voet/droge voet beleid’ was terug.
Dit stimuleerde illegale migratie omdat, zoals Pertierra uitlegt, Cubanen die vanuit Mexico de grens met de VS overstaken, wisten “dat zij, door alleen maar op Amerikaanse bodem te stappen, een permanent verblijf in de Verenigde Staten zouden krijgen, zelfs zonder asiel aan te vragen of vervolging in hun land van herkomst aan te voeren. Cubanen bleven genieten van het privilege dat de Amerikaanse immigratiewetten hen decennia lang hebben gegeven.”[2] Ondermijning Cubaans ‘voorrecht’ door Titel 42Op 9 januari 2023 kondigde de regering Biden aan dat de door Trump ingevoerd immigratieregels tijdens de COVID-pandemie: Titel 42, zouden worden uitgebreid om ‘illegale’ immigranten uit Cuba, Nicaragua en Haïti die werden betrapt bij het overschrijden van de grens tussen de VS en Mexico, terug te sturen naar Mexico.
Titel 42 werd ingevoerd in maart 2020 waardoor de grenspolitie snel migranten kon uitzetten, zelfs degenen die asiel zochten, onder het voorwendsel de verspreiding van Covid-19 via detentiecentra te vertragen. Biden had toegezegd titel 42 af te schaffen, maar dat is geblokkeerd in afwachting van een uitspraak van het Hooggerechtshof.
In oktober 2022 begon zijn regering Titel 42 te gebruiken om Venezolanen uit te zetten. Tegelijkertijd kondigde die aan dat jaarlijks 24.000 visa zouden worden toegekend aan Venezolanen die online een aanvraag indienen en een in de VS gevestigde sponsor hebben. Sindsdien is het aantal Venezolanen dat zonder papieren aan de grens van de VS aankomt met 90% gedaald.
Vanaf 9 januari 2023 vallen Cubanen, Haïtianen en Nicaraguanen onder dezelfde regeling. Cubanen die aan de grens tussen de VS en Mexico worden betrapt, of in de Verenigde Staten zijn zonder documenten, worden uitgewezen naar Mexico en komen niet meer in aanmerking voor de Cuban Adjustment Act. Deze uitspraak zal waarschijnlijk juridisch worden aangevochten op basis van de asielwetgeving. Biden kondigde echter aan een andere regeling voor te bereiden die iedereen die op weg naar de VS, door een derde land gaat en daar geen asiel aanvraagt, diskwalificeert voor asiel. ‘Met andere woorden, ze willen de grens sluiten voor Cubanen die illegaal proberen over te steken’, concludeert Pertierra. De pogingen van Trump om soortgelijke wetgeving aan te nemen werden geblokkeerd door federale rechtbanken. Hoewel titel 42 niet met terugwerkende kracht kan worden toegepast op recente Cubaanse immigranten, zouden de rechtbanken een strikte interpretatie van “parole” kunnen toepassen en hen uitsluiten van de Cuban Adjustment Act. Het alternatief zou zijn een asielaanvraag in te dienen, maar dat vereist bewijs van vrees voor vervolging, wat voor de meeste Cubanen moeilijk te leveren zal zijn, zelfs voor bevooroordeelde rechtbanken in de VS.
De regering Biden kondigde ook aan dat elke maand 30.000 visa zullen worden toegekend aan Cubanen, Haïtianen, Nicaraguanen en Venezolanen die van buiten de VS een aanvraag indienen, daar een sponsor hebben en een strenge achtergrondcontrole ondergaan. Kleine stappenOp 3 januari 2023 heeft het Amerikaanse consulaat in Havana eindelijk de verwerking van visa voor Cubanen hervat. Het onlinesysteem voor beheerde migratie werkt en de eerste reistoestemmingen worden verwerkt. Op 11 januari heeft het Western Union aangekondigd dat het de overmaking van geld van de VS naar Cuba op beperkte schaal heeft hervat. In de eerste drie weken van januari zijn meer dan 1000 Cubanen die op zee werden onderschept, naar Cuba gerepatrieerd. Op 18 en 19 januari ontmoetten Amerikaanse en Cubaanse ambtenaren elkaar in Havana voor bilaterale gesprekken over wetshandhaving: terrorisme, migrantensmokkel en immigratiefraude. Het waren de eerste gesprekken over deze kwestie sinds 2018 en de derde bijeenkomst op hoog niveau tussen beide regeringen in minder dan een jaar tijd.
Op 25 januari kondigde het DHS aan dat het aantal illegale grensoverschrijdingen aan de zuidwestgrens door Cubanen, Haïtianen, Nicaraguanen en Venezolanen met 97% was gedaald ten opzichte van de voorgaande maand; het zevendaagse gemiddelde was gedaald van 3.367 per dag op 11 december 2022 tot 115 op 24 januari 2023. Beëindiging van de Amerikaanse blokkade van Cuba”
De magneet die historisch gezien immigranten aantrekt is altijd de economie geweest” zegt Pertierra. Om uit de armoede te geraken zijn mensen bereid stalen muren en juridische hindernissen te overwinnen. Washington weet dat en daarom investeert het 3,2 miljard dollar om de economische infrastructuur van El Salvador, Honduras en Guatemala te versterken”. Terwijl de illegale immigratie van uit die landen is afgenomen, is zij sterk toegenomen uit Cuba, Venezuela en Nicaragua, landen die door VS- sancties worden gewurgd.
Pertierra twijfelt er niet aan: “
Wanneer de Cubaanse economische situatie verbetert, zal de illegale immigratie van Cubanen enorm afnemen. Dat hebben we eerder gezien. Hij concludeert: “
Als de regering Biden de illegale immigratie van Cubanen wil verminderen, zal zij meer moeten doen dan een beperkt aantal ‘voorwaardelijke vrijlatingen’ toestaan en proberen de grens af te sluiten. Zij moet ophouden Cuba te verstikken en het land laten ademen. Noten.1. Federal Register, ‘Implementation of a Parole Process for Cubans’, 9 januari 2023. https://tinyurl.com/5v5yxchj. ↑2. Temas, interview met José Pertierra, 9 januari 2023. temas.cult.cu/la-ley-de-ajuste-no-esta-sometida-a-norma-obligatoria-el-presidente-puede-desestimar-su-uso-entrevista-a-jose-pertierra ↑Helen Yaffe is docent economische en sociale geschiedenis aan de Universiteit van Glasgow, gespecialiseerd in Cubaanse en Latijns-Amerikaanse ontwikkeling. Haar nieuwe boek ‘Wij zijn Cuba!’ How a Revolutionary People have survived in a Post-Soviet World is verschenen bij Yale University Press. Zij is ook de auteur van Che Guevara: The Economics of Revolution en co-auteur met Gavin Brown van Youth Activism and Solidarity: the Non-Stop Picket against Apartheid, Rouledge, 2017.
Counterpunch