We weten dat Cuba met succes covidvaccins heeft ontwikkeld. Nu bereikt ons van het eiland ook hoopvol nieuws over een andere epidemie die de wereldbevolking teistert: alzheimer.

De Duitse psychiater en neuroloog Alois Alzheimer beschreef in 1906 voor het eerst de symptomen van de ziekte die later zijn naam ging dragen. Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie, een verzamelnaam voor ruim 50 ziektes. Volgens een Nederlandse website heeft maar liefst 70% van alle mensen met dementie alzheimer. De ziekte maakt zenuwcellen in de hersenen kapot. De patiënten krijgen steeds meer problemen met hun geheugen, moeite met alledaagse handelingen, ondergaan karakter- en gedragsveranderingen en ondervinden taalproblemen. Hun gemiddelde levensverwachting bedraagt 6,5 jaar.

Wereldwijd treft de ziekte meer dan 50 miljoen mensen, en dat aantal verhoogt om de drie seconden. Alleen al in Amerika lijden meer dan 10 miljoen mensen aan de ziekte, waar het als de epidemie van de 21e eeuw wordt gezien. Volgens de Altzheimerliga leven in België zo’n 200.000 personen met dementie.

Cuba ontspringt evenmin de dans: met 26% van zijn bevolking ouder dan 60 behoort het land tot de meest vergrijsde landen van de regio. Volgens officiële cijfers lijden ongeveer 170.000 Cubanen aan dementie, hetzij 10% van de 65-plussers of 1,3% van de totale bevolking. Dat percentage dreigt tegen 2030 op te lopen tot bijna 3%.

Onlangs diende het Centrum voor Moleculaire Immunologie (CIM) bij het regulerende Centrum voor het overheidstoezicht op geneesmiddelen, medische uitrustingen en toestellen (Cecmed) een aanvraag in om een nieuwe molecule te registreren: NeuroEPO, een molecule tegen neurodegeneratieve ziekten zoals alzheimer. Het geneesmiddel is een variant van recombinant humaan erytropoëtine, in een formule voor nasale toediening. Het is de bedoeling om tussen 2022 en 2023 een geneesmiddel op de markt te brengen onder de naam NeuralCIM.

Teresita Rodríguez, leider van het NeuroEPO-project, merkt op dat de huidige geneesmiddelen weinig doeltreffend blijken te zijn. Uit het Cubaans klinische* onderzoek tussen 2017 en eind vorig jaar blijkt dat de Cubaanse molecule de ziekte vertraagt en cognitieve** aspecten verbetert. Dr Tania Crombet Ramos (te gast op Che Presente in 2021), directeur klinisch onderzoek aan het CIM, vertelde op een persconferentie over de gunstige data van de klinische fase III: “Het betreft een via de neus toegediend middel dat lichte tot matige alzheimer duidelijk verbetert.”Dankzij de positieve resultaten in de klinische studie van fase II/III in Cuba kon Cecmed het product toelaten voor gebruik bij patiënten met matige en lichte Alzheimer. De registratie onder voorwaarden kwam er omdat de regelgevende autoriteit eist dat dit product verder klinisch wordt onderzocht, om de in deze fase van de klinische ontwikkeling verkregen resultaten uit te breiden en te consolideren.

Hoewel de klinische resultaten zeer goed zijn, gaat het hier om een registratie onder voorwaarden op basis van een klinische studie met een betrekkelijk klein aantal patiënten: 174 personen. Cecmed dringt aan op meer klinisch onderzoek met een groter aantal patiënten in de evaluatie. Dit zou het op zijn beurt mogelijk maken de klinische werkzaamheid van het product te beoordelen in een meer realistische context, onder omstandigheden met een grotere diversiteit en minder controle. En dit in tegenstelling tot een kleine klinische setting zoals in de testfase II/III.

Voor de patiënten die buiten Havana wonen, is men een onderzoeksstrategie aan het uitstippelen met een klinische studie van fase IV voor de geleidelijke invoering van het product, waardoor de toepassing van het geneesmiddel in de rest van het land geleidelijk zal toenemen.

De ziekenhuizen of plaatsen in de hoofdstad die de klinische locaties voor de volgende proef zullen zijn, worden binnenkort bekendgemaakt, zodat belangstellenden contact met hen kunnen opnemen en met de evaluatie van de patiënten kunnen beginnen. Het is noodzakelijk hun diagnose als Alzheimerpatiënten te verifiëren en hen voor te bereiden op opname in deze nieuwe proef.

Als enerzijds de resultaten beschikbaar zijn van de komende klinische studie van fase III in de hoofdstad – waarbij ongeveer 500 patiënten betrokken zullen zijn, en anderzijds de klinische gegevens er zullen zijn van de klinische studie van fase IV die in de provincies zal worden uitgevoerd, zal men volgens de geïnterviewde de som van de informatie indienen bij het Cubaanse regelgevende agentschap.

Aan de hand van deze resultaten kan men proberen te bevestigen of de registratie onder voorwaarden omgezet kan worden naar een definitieve registratie van NeuroEPO. En zo kan men beginnen het product versneld onder de Cubaanse patiënten toedienen.

Wereldwijd lopen er 300 klinische onderzoeken naar de behandeling van alzheimer. Er aandacht voor hebben en tijdig opsporen kan latere economische en sociale kosten verminderen.

Als een molecule als NeuroEPO duizenden mensen zou kunnen helpen om het pijnlijke proces van het ‘vergeten’ af te remmen, dan is dat fantastisch nieuws, met dank aan de Cubaanse wetenschappers en het socialistische Cuba dat volksgezondheid ten dienste van de mensen en niet de winst stelt. Op basis van de artikels van cubadebate-journaliste Lisandra Fariñas Acosta. * d.w.z. onderzoek op mensen** informatieverwerkende functies: waarneming, aandacht, concentratie, geheugen, oriëntatie, taalgebruik en vaardigheden