Sociale media spelen een steeds belangrijker rol in verkiezingsprocessen. Het probleem daarbij is dat de sociale media in handen zijn van privékapitaal en zij niet onder democratische controlestaan. In Latijns-Amerika is recent aan het licht gekomen dat de sociale media enerzijds de linkerzijde viseert en censureert en anderzijds de rechterzijde vrij spel laat. Staat dit ons ook te wachten?
Een wel heel selectieve schorsingIn Nicaragua zijn vlak voor de verkiezingen van 7 november duizenden accounts van journalisten en linkse activisten van het FSLN (de regerende meerderheidspartij) offline gehaald door zowel twitter als facebook.
De profielen werden offline gehaald onder het voorwendsel dat het linkse trollen voor de huidige Nicaraguaanse president Ortega zouden zijn. Ben Norton, journalist van The Grayzone is op dit moment in Nicaragua en kent persoonlijk tientallen van de Nicaraguanen van wie de account werd gecensureerd. Hij bevestigt dat het om echte mensen gaat die hun eigen mening proberen te uiten. Het zijn geen trollen, bots of nepaccounts. Voor velen van hen is het de tweede of derde keer dat hun Facebook- en Twitteraccounts werd gecensureerd. Dat was vooral naar aanleiding van een gewelddadige, door de VS gesteunde rechtse couppoging in 2018. Niet enkel individuen werden getroffen. Ook belangrijke Nicaraguaanse mediakanalen die een pro-Sandinistisch perspectief bieden, werden verwijderd. Zo bijvoorbeeld de Sandinistische krant Barricada, die meer dan 65.000 volgers heeft, of het populaire door jongeren gerunde linkse mediakanaal Redvolución, dat meer dan 81.000 volgers telt. Instagram schorste ook het account van de modeorganisatie Nicaragua Diseña, die in Nicaragua zeer populair is en meer dan 42.700 volgers heeft. Opvallend: van de rechtse oppositie werden welgeteld nul accounts gedeactiveerd.
Politieke censuurVerschillende Nicaraguaanse journalisten bij wie de sociale media accounts werden geschorst vertelden aan The Grayzone dat ze heel boos waren. Jarenlang hadden ze geduldig gewerkt aan de opbouw van hun pagina’s, aan het uitbouwen van brede netwerken, enz. Al dat werk werd door Facebook, Instagram en Twitter in luttele seconden kapot gemaakt. Op die manier worden journalisten in belangrijke mate verhinderd om hun job uit te oefenen, aangezien sociale media een integraal onderdeel zijn van de hedendaagse journalistiek. Voor anderen gaat het ook om broodroof om dat ze via sociale media extra inkomstenbronnen verwerven. Maar er zijn ook belangrijke politieke gevolgen. Het offline halen van zoveel accounts tegelijk kan een belangrijke impact hebben op het verkiezingsresultaat. Het is zonneklaar dat dit om een gestuurde inmenging in verkiezingen gaat vanwege big tech bedrijven. Zij lopen hier in dezelfde marsrichting als de VS regering die heeft aangekondigd dat ze de resultaten van deze verkiezingen niet zal erkennen. Het Congres heeft ook al nieuwe, zware sancties tegen Nicaragua aangekondigd. Nog straffer is dat het facebook security team geleid wordt door vroegere regeringsambtenaren van de VS. “Dit is duidelijk politieke censuur, omdat ik de regering van Nicaragua steun. Daarom hebben ze besloten dat mijn mening, of mijn manier van denken, niet gepast is volgens het absurde beleid van Facebook”, aldus een journalist die er af gegooid is. Het doel van de big tech bedrijven is tweevoudig. Ze willen vooreerst de in hun ogen ‘verkeerde’ kant monddood maken en zo het verkiezingsverloop beïnvloeden. Ten tweede krijgen ze meer greep op de berichtgeving over het verloop van de verkiezingen. De ‘juiste’ versie kan dan gemakkelijker ingang vinden bij de Nicaraguanen en de bij internationale gemeenschap.
Een weerkerend patroonNicaragua is geen geval apart. We zien hier een patroon van de laatste jaren terugkomen. In Cuba werden betogingen tegen de regering op 11 juli van dit jaar aangestuurd door gesponsorde berichten, trollen vanuit het buitenland en bepaalde accounts op social media. Eenzelfde inmenging is ook te zien geweest o.a. bij verkiezingen in Venezuela in 2015. Voor die verkiezingen van 2015 had de National Endowment for Democracy (NED),[i] een ‘onafhankelijke non-profitorganisatie’ die grotendeels wordt gefinancierd door het VS Congres, honderdduizenden dollars uitgegeven om via de sociale media de oppositie te bevoordeligen. Dat geld werd besteed om vorming te geven aan oppositieleiders om voordelig te leren omgaan met sociale media. Er werden ook databanken aangelegd van miljoenen Venezolanen. In de weken voor de verkiezingen werden zij dan bestookt met allerhande berichten, waarbij o.a. de regeringskandidaten besmeurd werden. De mediamanipulatie had succes. De oppositie won voor het eerst in bijna twintig jaar de parlementsverkiezingen.
AlarmbellenBij de verkiezingsoverwinning van Trump in 2016 werd Rusland met de vinger gewezen omwille van manipulatie via sociale media. Zoiets is blijkbaar eigen aan een schurkenstaat, werd toen vaak gedacht. Blijkt nu dat big tech bedrijven van de VS, al dan niet in overleg met de regering, al jarenlang hetzelfde doet in diverse landen.
Verkiezingen worden meer en meer gewonnen of verloren in de sociale media. Het feit dat die media in privéhanden zijn en een duidelijke rechtse agenda hebben zou alarmbellen moeten doen rinkelen. Wij zullen daar wellicht niet gespaard van blijven, als het al niet zover is… The Grayzone[i] Allen Weinstein, voormalige voorzitten van NED zei in openhartige bui: “Veel van wat we tegenwoordig doen werd 25 jaar geleden in het geheim gedaan door de cia”. (nvdr.)