De Cubaanse overheid keurde op 17 augustus 2021 een reeks decreten goed die het internetgebruik reguleren, internauten beschermen en misbruik moeten beteugelen. In westerse media wordt dat meteen uitgelegd als een zoveelste vrijheidsbeperking, terwijl Cuba eigenlijk net als de andere landen de soevereiniteit over zijn cyberruimte wil veilig stellen. Denk maar aan de Europese Commissie en haar Actieplan tegen de desinformatie (2018), de discussie in de Belgische Senaat over de bestrijding van fake news. Ook de VS – de zelfverklaarde ‘kampioen’ van de vrije meningsuiting – beschikt over een hele batterij aan dergelijke wetten en regels voor het internet…

Meer en betere internettoegangDe Cubaanse overheid spant zich in om het internet en het mobiele dataverkeer toegankelijker te maken. Dat moet de informatisering van de maatschappij en daarmee ook de economische ontwikkeling bevorderen. Vandaag telt het land (11,3 miljoen inwoners) meer dan 7 miljoen internauten en zijn meer dan 6 miljoen Cubanen actief op sociale media. In 2018 had het Cubaanse telecombedrijf ETECSA nog maar 1,6 miljoen datagebruikers, in 2021 waren er dat al iets meer dan 5 miljoen (waarvan de helft via 4G)! Vandaag heeft meer dan 64% van de Cubanen internettoegang en 76% van hen kan digitale televisie ontvangen. Het internet wordt sneller en goedkoper, al blijft het voor de modale Cubaan een kostelijke bezigheid. Door de blokkade mag Cuba niet aansluiten op de kabel die vlak voor zijn kust passeert en moet het eiland connecteren via satellieten.

De nieuwe ICT-regelgeving wil de belangen van de burgers beschermen en toegang verzekeren tot ICT-diensten en de grondwettelijke rechten waarborgen, met name het beginsel van gelijkheid, privacy en geheimhouding op het gebied van de communicatie. Private telecomdiensten zijn mogelijk mits een vergunning, maar de openbare diensten krijgen voorrang.

BlokkadeDe Senaat van de VS stemde onlangs een resolutie van de extreemrechtse Marco Rubio goed die president Biden oproept om de vrije internettoegang in Cuba te vergemakkelijken en een fonds op te richten om die “open en censuurvrije dienst” mogelijk te maken. Rubio is een rabiate tegenstander van de Cubaanse regering en een vurige verdediger van de blokkade.

Cuba-criticasters vermelden zelden of nooit de rol van de blokkade in het internetverhaal. GitHub, het grootste platform ter wereld voor vrije software, maakte onlangs een lijstje bekend van zestig computerprogramma’s, websites en internetdiensten waarvan Cuba door de blokkade maar beperkt kan gebruikmaken. Zo besliste het Nederlandse Wetransfer dat Cuba zijn diensten niet kan gebruiken.

In 2020 berokkende de blokkade op het gebied van ICT voor meer dan 65 miljoen dollar schade. ICT- onderdelen, vanaf ze 10% grondstof of onderdelen uit de VS bevatten, mogen niet aan Cuba worden verkocht. Ook licenties kopen of aan software platformen deelnemen wordt zwaar bemoeilijkt door de afdreiging van de VS. Onderhoud en updates van hard- en software worden zo peperduur. Ook radio- en televisiediensten worden door dit alles getroffen.

CyberwarHet internationaal recht kent elk land soevereiniteit toe voor zijn internetruimte en radio-elektrisch spectrum (radio en televisie). De VS treden dat recht met de voeten door vanop zijn grondgebied tegen de Cubaanse regering gerichte radio- en televisie-uitzendingen (Radio en TV Martí bijvoorbeeld) toe te staan. Er werd zelfs een speciale werkgroep opgericht om oppositieleiders op te leiden en internetstrategieën uit te werken. Nu meer en meer Cubanen toegang tot het internet krijgen, worden contrarevolutionaire organisaties nog actiever. Ze kunnen daarbij rekenen op knowhow en geld uit de VS. De onlusten van afgelopen 11 en 12 juli werden niet toevallig gevoed door sociale media vanuit Miami etc.

Op sociale media verschenen berichten als “Cimex verkoopt door Mexico geschonken goederen in de MLC-winkels’ (MLC-winkels zijn winkels waar je alleen met buitenlandse deviezen kunt betalen), of “het provinciaal kerkhof van Cienfuegos heeft massagraven om de vele pandemiedoden te begraven”, “kind overlijdt in ziekenhuis, gezondheidswerkers aangevallen” etc. Cubanismo.be vertaalde in dat verband een video van onze zusterorganisatie Cuba Información.

Media in dienst van het kapitaal of van de revolutie?

De nieuwe regels kennen de gebruikers van internet en sociale media verschillende rechten en plichten toe: gelijke toegang, kwaliteitsvolle dienstverlening, waarachtige informatie, transparante tarieven etc. Nepnieuws of leugens verspreiden, aanzetten tot strafbare feiten of mensonterende activiteiten (seksisme, discriminatie, pesten, haatberichten…) zijn strafbaar.

In tegenstelling tot de kapitalistische landen waar privémonopolies het internet en de sociale media bezitten en de toegangsregels bepalen, wil Cuba die communicatiemiddelen – net als de overige media – door de gemeenschap laten controleren. Het verzet zich tegen het misbruik ervan door het VS-establishment en zijn handlangers om de grondwettelijke en openbare orde in Cuba te ondermijnen. En alleen daarom nemen de tegenstanders van de Cubaanse revolutie de nieuwe regels onder vuur, waarbij ze blind blijven voor de toenemende beperkingen op persvrijheid en vrije meningsuiting in hun eigen landen…