Het Amerikaans continent is net zoals Europa zeer hard getroffen door de coronacrisis. Het aantal coviddoden per inwoner is er 6 maal hoger als in de rest van de wereld. Nochtans hebben drie landen het uitstekend gedaan: Nicaragua, Cuba en Venezuela. Zij steken met kopen en schouders boven de rest uit.

Het werkelijk aantal coviddodenVoor de cijfers van het aantal coviddoden baseren we ons niet op de gerapporteerde aantallen van de nationale overheden, want die zijn vaak een onderschatting van het reële aantal. Wij maken daarentegen gebruik van een grootschalige studie van the Institute for Health Statistics and Evaluation (IMHE) at the University of Washington.

Het IHME berekent het totaal aantal coviddoden door het verwachte aantal sterfgevallen door alle oorzaken op basis van de tendensen van vóór de pandemie te vergelijken met het werkelijke aantal sterfgevallen door alle oorzaken tijdens de pandemie. Deze oversterfte wordt gecorrigeerd door sterfgevallen te elimineren die indirect aan de pandemie kunnen worden toegeschreven (uitstel van dringende ingrepen omdat er geen IC-bedden voorradig zijn) of sterfgevallen die door de pandemie vermeden worden (bv. minder verkeersdoden door geringere mobiliteit).

Dat resulteert in het aantal sterfgevallen dat rechtstreeks door COVID-19 veroorzaakt is, coviddoden met andere woorden. Voor het Amerikaans continent zijn de verschillen tussen de landen aanzienlijk. De grafiek laat weinig over aan de verbeelding.

Er zijn minstens drie redenen voor de opvallend goede score van Nicaragua, Cuba en Venezuela: het snel en kordaat optreden, de goed georganiseerde gezondheidszorg en de mobilisatie van de bevolking. Snel en kordaat optredenIn heel wat landen heeft men heel laks of laat opgetreden. Zowel Trump als Bolsonaro deden COVID-19 af als een onschuldig griepje of zelfs als een hoax. Beide presidenten verzetten zich zelfs tegen veiligheidsmaatregelen als het dragen van een mondmasker. In Chili werd er de laatste maanden veel te snel versoepeld, waardoor het land nu getroffen wordt door een vierde golf.

Het motief voor dit laks optreden is het garanderen van de privileges van de economische elite. Om de winsten veilig te stellen worden de veiligheidsmaatregelen als lockdown, social distancing en het verplicht dragen van mondmaskers zo minimaal mogelijk geïmplementeerd. Dat is bijvoorbeeld het geval in Guatemala, maar evenzeer in Brazilië en de VS.

Een heel ander geluid in Nicaragua. Daar staat de zorg voor de bevolking centraal, niet het winstbejag van de economische elite. Reeds eind januari, toen de meeste westerse landen de waarschijnlijkheid van een pandemie nog steeds afwimpelden, bereidde Nicaragua afdelingen in bijna 20 ziekenhuizen voor om COVID patiënten te ontvangen. Het voerde gezondheidscontroles uit aan de landgrenzen met verplichte quarantaines, en het startte een programma ter bestrijding van verkeerde informatie die via de sociale media werd verspreid.

Negen dagen nadat de eerste drie gevallen werden vastgesteld in Cuba ging het land al in lockdown. Idem voor Venezuela.

Goed georganiseerde gezondheidszorgVeertig jaar neoliberaal bewind is nefast gebleken voor de gezondheidszorg in de meeste landen van het Amerikaans continent, met inbegrip van de VS. Voor een groot deel van de bevolking is medische verzorging niet betaalbaar. Daarnaast is de kwaliteit van de medische zorg ook sterk achteruitgegaan. Deze gebrekkige en ontoegankelijke gezondheidszorg verklaart voor een belangrijk deel het hoge aantal coviddoden in het continent.

Dat staat in schril contrast met de situatie in Cuba, Venezuela en Nicaragua. In die landen wordt veel geïnvesteerd in de gezondheidszorg en zijn medische zorgen gratis of zeer goedkoop. In de drie landen is preventie een essentieel onderdeel van de gezondheidszorg. In tijden van pandemie is dat van doorslaggevend belang.

Mobilisatie van de bevolkingEen pandemie is een veelkoppig monster en om het te verslaan heb je de steun van de bevolking nodig. Quarantaine- en andere veiligheidsmaatregelen lukken alleen maar als de bevolking bereid is die te volgen.

Cuba heeft een stevig sociaal netwerk dat goed geolied is door de rampenplannen bij orkanen en dat alle krachten bundelt van de gemeenschap: dokterspraktijken, scholen, werkplaatsen, wijkcomités, massaorganisaties. Dit netwerk werd gemobiliseerd tijdens de coronacrisis.

Zowel in Venezuela als in Nicaragua zijn duizenden brigades ingezet om de pandemie lokaal en gedecentraliseerd te bestrijden. Op die manier kon de hele bevolking bereikt worden.

In de drie landen werden van bij het begin van de coronacrisis via sociale en traditionele media sensibiliseringscampagnes gelanceerd om de bevolking goed te informeren en ze te waarschuwen tegen fake news i.v.m. COVID-19. Failliet van het neoliberaal en kapitalistisch modelCuba, Venezuela en Nicaragua kiezen voor een socialistisch model en kampen daardoor met zware economische sancties door de VS. Desondanks scoren ze met kop en schouders beter dan de rest van het continent.

De pandemie heeft de crisis blootgelegd van het neoliberaal en kapitalistisch model. Dat model geeft prioriteit aan de winst en niet aan de mensen. Veertig jaar bezuinigingsbeleid heeft de gezondheidszorg uitgehold en het model is ook niet in staat om de bevolking te mobiliseren als dat nodig is.

Hoog tijd dat we dit model achter ons laten. Socialismo o muerte. ¡Venceremos!