Sinds eind maart is Cuba van start gegaan met de vaccinatie van alle gezondheidswerkers in het land. Cuba ontwikkelt vandaag vijf verschillende kandidaat-vaccins tegen Covid-19. Hoe slaagt een eiland met een bevolking als België, dat al 60 jaar geblokkeerd wordt door ’s werelds grootste militaire macht, daarin? In Europa worden vaccins grotendeels ontwikkeld met overheidsgeld, maar wordt de productie in handen genomen door enkele grote farmareuzen. Zij streven naar een zo lucratief mogelijk vaccin dat ze voor veel geld aan verschillende regeringen kunnen verkopen. In Cuba gaat het er anders aan toe … Ook daar wordt uiteraard een beroep gedaan op de universiteiten en wetenschappers om het vaccin te ontwikkelen. Maar de productie van de vaccins blijft ook in handen van de Cubaanse gemeenschap. Geen farmareuzen die gaan lopen met de patenten op vaccins, maar wel de eigen Cubaanse farmaceutische industrie die alles onder controle heeft: van de uitvinding tot de productie op grote schaal.

Een lange traditie van farmaceutische industrieDe Cubaanse farma-industrie kwam tot stand kort na de revolutie (van 1959), toen het eiland in 1962 onderworpen werd aan een economische blokkade vanuit de Verenigde Staten. Hierdoor kon Cuba niet langer geneesmiddelen uit de VS invoeren. Het werd voor de Cubanen een kwestie van overleven.

De ontwikkeling van deze eigen industrie past ook binnen het gezondheids- en onderwijssysteem dat na de revolutie absolute prioriteit kreeg. Cuba is intussen een van de koplopers in onderzoek naar verschillende ziektes. Zo slaagde het erin een vaccin te ontwikkelen om longkanker af te remmen. Cuba produceert maar liefst 80 procent van de vaccins die het gebruikt in zijn eigen vaccinatieprogramma zelf.

De investeringen in een eigen farma-industrie zijn zwaar, maar zo slaagt het land er ook in de productie en distributie in eigen handen te houden. Iets waarmee Europa momenteel serieuze problemen ondervindt, omdat de productiecapaciteit niet op punt staat, waardoor de beloofde vaccins niet geleverd kunnen worden.

De Cubaanse Biopharma-bedrijven stellen meer dan 40.000 mensen te werk en exporteren al producten naar meer dan 30 landen.

Hoeksteen van een preventief gezondheidsbeleidVaccineren past perfect binnen de Cubaanse filosofie van ‘voorkomen is beter dan genezen’. Door zijn goed uitgebouwde preventiesysteem slaagt het land erin om veel dure medische kosten te vermijden.

Een mooi voorbeeld van deze filosofie is het dagelijkse gezondheidsuurtje op de Cubaanse televisie. Hier wordt uitleg gegeven over uiteenlopende onderwerpen zoals gezonde voeding maar ook hygiëne en vaccinatie.

Ook in het onderwijs is er veel aandacht voor preventie. Vaccinatie is in Cuba dan ook geen taboe. Iedere inwoner beschikt over een vaccinatiekaart en wordt goed opgevolgd door de zogenaamde familiedokters, dokters die binnen een bepaalde wijk actief zijn en de medische geschiedenis van zowat iedere bewoner goed kennen.

Waar staat Cuba met de ontwikkeling van zijn vaccins tegen Covid-19?

Cuba heeft vijf vaccins in ontwikkeling (Soberana 01, Soberana 02, Soberana 03, Abdala en Mamibas). Van die vijf kandidaat-vaccins zijn er drie ontwikkeld door het Finlay Instituut (genoemd naar de Cubaanse epidemioloog Carlos Finlay die ontdekte dat gele koorts zich verspreidt via muggen) en twee door het CIGB, het Centrum voor Genetische Manipulatie en Biotechnologie. De Soberana-vaccins worden toegediend via een prik in de arm, de andere via de neus.

Twee Soberana-vaccins zijn ondertussen begonnen aan testfase 3. In deze laatste fase voor het vaccin op de markt kan, onderzoekt men de doeltreffendheid: bieden de vaccins bescherming en in welke mate. In de twee voorafgaande fases worden de veiligheid en eventuele bijwerkingen onderzocht.

Sinds eind maart is Cuba van start gegaan met de vaccinatie van alle gezondheidswerkers in het land, in het kader van deze laatste testfase. Die fase beperkt zich niet tot Cuba. “

Soberana 02″ wordt momenteel al getest bij ruim 100.000 Iranezen en volgende maand vertrekken 60.000 vaccins naar Venezuela. Cuba heeft door de lage incidentie van Covid-19, dankzij hun doeltreffende aanpak van de pandemie, immers te weinig geschikte proefpersonen in eigen land.

Wanneer de resultaten van fase 3 goed beoordeeld worden, kan de productie op grote schaal van start gaan. De Cubanen hopen dat dit van start kan gaan vanaf augustus. In de eerste plaats zal de hele Cubaanse bevolking het vaccin gratis toegediend krijgen, maar ook toeristen zullen zich kunnen laten inenten.

Internationale samenwerkingDoor de blokkade wordt het zeker en vast een hele uitdaging om massaal vaccins te produceren. De Cubanen maken zich klaar om zeker 100 miljoen dosissen te produceren en hun vaccins massaal uit te voeren naar landen die ze nodig hebben. Want het socialistische eiland pleit ervoor dat vaccins wereldwijd gelijkwaardig beschikbaar moeten zijn.

Terwijl landen in het Westen ruziën om de vaccins, is het nu al duidelijk dat het globale Zuiden tevreden moet zijn met de kruimels. Met de huidige verdeling zullen negen op de tien inwoners in de armste landen dit jaar nog steeds niet ingeënt zijn. Vandaar het internationale belang van de ontwikkeling van de Cubaanse vaccins, toegankelijk voor iedereen, wars van alle neoliberale logica.