Net geen jaar geleden zag het er bijzonder slecht uit voor Bolivia, het mineraalrijke land in het hart van Latijns-Amerika. Maar kijk, dankzij een ongeziene mobilisatie en organisatie van de bevolking wist de socialistische beweging de extreemrechtse coupplegers te verslaan in de presidentsverkiezingen van zondag. Luis Arce, de voormalige minister van Economie en Financiën onder Morales, wordt de nieuwe president. Spread the love In november vorig jaar moest de toenmalige president Evo Morales aftreden en uiteindelijk ook vluchten naar Mexico en later naar Argentinië onder aanhoudend geweld en stevige dreigementen van het leger en de ordediensten. Huizen van bekende leden van zijn partij Mas werden in brand gestoken of geplunderd en er doken hallucinante beelden op van Mas-burgemeester Patricia Arce die ontvoerd en vernederd werd door extreemrechtse betogers.
Morales had volgens de eerste cijfers de verkiezingen gewonnen, maar de Organisatie van Amerikaanse staten (OAS) die onder invloed staat van de VS, had met een bericht twijfel gezaaid over mogelijke verkiezingsfraude. Bewijzen kwamen er nooit en The New York Times besloot een half jaar later, op basis van een grondige studie van de resultaten, dat het eerste bericht van de OAS ‘flawed’ was. Onvolmaakt dus.
Bolivia.
Twee dagen na het aftreden van Morales werd senatrice Jeanine Áñez uitgeroepen tot interimpresident in een stemming in het parlement die geboycot werd door de vertegenwoordigers van Mas. Zij is lid van een radicaalrechtse partij die nauwelijks vier procent van de stemmen haalde. Haar eerste regering bevatte geen enkele inheemse minister, hoewel meer dan 60 procent van de bevolking zich identificeert als inheems. De VS keken tevreden toe en lieten weten dat ‘de democratie behoed werd’ en dat ‘de stem van de Bolivianen eindelijk kon gehoord worden’.
RacismeÁñez reeg de provocaties aan elkaar. Ze zette het leger in om het protest neer te slaan. In één maand tijd viel het grootste aantal burgerslachtoffers sinds er veertig jaar geleden een democratisch systeem werd ingevoerd. Kort na haar aantreden doken tweets op van Áñez waarin ze de religieuze praktijken van de inheemse volkeren ‘satanisch’ noemde. Haar witte supremacistische aanhangers staken de wiphala, de inheemse vlag in brand. De Harvard Law School verzamelde getuigenissen waaruit bleek dat de ordediensten ‘racistische en anti-inheemse taal’ gebruikten tijdens hun optreden tegen betogers.
BoliviaHoewel ze heel duidelijk werd aangesteld als interimpresident, werden de verkiezingen keer op keer uitgesteld. Ondanks de zware repressie bleven de tegenstanders van de coup massaal op straat komen. Toen de verkiezingsdatum deze zomer nog maar eens verschoven werd, kwamen op meer dan 100 plaatsen mensen op straat en werden wegblokkades georganiseerd. Onder die druk tekende Áñez dan uiteindelijk toch een wet die de verkiezingen vastprikte op 18 oktober. De Movimiento al Socialismo (Mas) won die – volgens de eerste prognoses – met meer dan 50 procent van de stemmen, zodat een tweede ronde niet nodig is.
Rijke ondergrondBolivia heeft één groot nadeel. De ondergrond van het land bevat misschien wel de grootste voorraad lithium ter wereld. Lithium is één van de cruciale grondstoffen die gebruikt wordt voor batterijen, van levensbelang dus in een economie waarin elektriciteit olie vervangt als energie.
De ontginning van het Boliviaanse lithium vraagt veel technologie en dus ook kapitaal. Daardoor waren het Westerse multinationals die met het grootste deel van de opbrengst gingen lopen. De vorige Mas-regeringen probeerden greep te krijgen op die uitbuiting. De opbrengst van de ontginning moest eindelijk het volk ten goede komen. Voor de nieuwe president wordt dat een grote uitdaging.
Tussen 2006 en 2014 wisten Morales en zijn ploeg het BNP van Bolivia te verdrievoudigen. Miljoenen inwoners werden uit de armoede getild. Morales is zelf een voormalige cocalandarbeider die opklom in de rangen van de boerenvakbond. Tijdens de jaren dat hij president was, moest hij laveren tussen een bijzonder kritische achterban en de (witte) grootgrondbezitters die rijk werden onder de decennia van dictatuur.