In april 1965 trekt Che clandestien met een omvangrijke missie naar Congo, op vraag van de rebellen in het Oosten van het land. Na zeven maand wordt de operatie afgeblazen omdat de voorwaarden voor een succesvolle guerrilla niet voorhanden zijn. “Ik geloof in de gewapende strijdals enige oplossing voor de volkerendie vechten voor hun bevrijding,en ik breng mijn overtuiging in de praktijk.
Velen zullen me als een avonturier zien,en ik ben er een; maar van een andere soort:van hen die hun leven op het spel zettenom hun principes te verdedigen.” (1) Che komt in Brazzaville aan op Nieuwjaar 1965 en begint een officiële Afrikaanse rondreis. Teruggekomen in Cuba belegt hij een geheime samenkomst met een honderdtal kameraden met grote gevechtservaring. Het zijn de toekomstige deelnemers aan de internationalistische missie in Congo. Op 11 februari komt hij in Dar Es Salaam samen met verschillende Afrikaanse revolutionaire leiders die aan Cuba om wapens, training en financiering vragen. Hij ontmoet er ook Laurent Kabila en zijn generale staf. Zij zijn het erover eens dat de voornaamste vijand van Afrika het Noordamerikaanse imperialisme is. Kabila ‘s vraag om guerrillero’s te trainen in Cuba beantwoordt Che negatief. Hij legt hem de voordelen uit van een training op eigen terrein. Op 31 maart schrijft Che zijn afscheidsbrief naar Che. De brief vind je op het einde van dit artikel. Kort erop reist Che clandestien via Tanzania naar Congo, samen met een colonne Cubaanse revolutionairen. De VS misbruiken het feit dat Che niet meer in het openbaar verschijnt om het gerucht te verspreiden dat hij zou geliquideerd zijn door Fidel wegens hevige ideologische conflicten in de hoogste leiding van Cuba. Dit bericht wordt door de Westerse media wijd verspreid en helaas ook overgenomen door bepaalde progressieve groeperingen. Op 24 april komt Che aan nabij de haven van Kigoma aan de oever van het Tanganikameer. Ze ontschepen met 14 Cubanen buiten de haven, om zo de patrouilles van Belgische huurlingen te omzeilen. Vandaar bereiken ze Kibamba in Congo. Op 9 mei slagen ze erin contact te leggen met een eerste groep guerrillero’s. Ze leggen hen uit dat ze gekomen zijn om guerrillaopleiding te geven, op vraag van Gastón Soumialot en Laurent Kabila aan Fidel Castro. Ze zullen aan hun zijde vechten in de operaties die de Congolezen beslissen. Che is nummer 3, of Tatu, in de leiding van de Cubaanse colonne. Hij start een krijgsschool die de naam ‘La Base’ krijgt. Op 23 mei ontmoet hij Benoit Mitudidi, afgezant van Mulele – die een tweede guerillafront leidde in de Kwilu- met wie hij de militaire situatie bespreekt. Mitudidi begint met het structureren van de Congolese strijders. Op 7 juni bereikt het bericht Che dat Mitudidi verdronken is in het meer. De vereniging van beide guerrillafronten kwam daarmee in het gedrang. Op 7 juli ontmoet Che Laurent Kabila, die belooft hem te zullen vergezellen in een bezoek aan fronten meer in het binnenland. Kabila vertrekt echter naar Kigoma en de bezoeken worden uitgesteld. Op 16 augustus sneuvelen 7 soldaten, onder wie twee Belgische onderofficieren en drie Zuid-Afrikanen, in een hinderlaag van de guerrilla. Naar aanleiding van de bijeenkomst van het Centraal Comité van de communistische partij van Cuba, op 3 oktober, leest Fidel de afscheidsbrief van Che voor, die hij geschreven heeft bij zijn vertrek naar Congo (om van daaruit naar Bolivia te trekken). Het was oorspronkelijk niet de bedoeling geweest om die brief bekend te maken om de missies niet in gevaar te brengen. Maar omwille van de aanhoudende geruchten was er geen andere keuze dan die brief voor te lezen. In november blijkt de situatie op de verschillende fronten zo verward dat steeds meer guerrillero’s de strijd verlaten. Che komt tot de conclusie dat de voorwaarden voor een revolutie niet voor handen zijn. De scherpe uitbuitingsrelaties die Latijns-Amerika met de grote plantages kenmerkt, zijn hier veel minder uitgesproken. Ook is er bij de rebellen weinig discipline en is de leiding (nog) te zwak. Samen met de Congolezen wordt beslist dat de Cubanen zich zullen terugtrekken. De missie heeft zeven maanden geduurd, tijdens dewelke de Cubanen deelnamen aan meer dan 50 acties. In december reist Che clandestien naar het Oostblok en daarna in juli 1966 in het grootste geheim naar Havana, waar hij een nieuwe missie naar Bolivia voorbereidt in overleg met Fidel.
Bij zijn afscheid in oktober halen ze samen een grap uit. Fidel nodigt de hoogste partijleiding uit voor een etentje met een buitenlandse gast. Het is Che in vermomming. Che eet en converseert de hele avond met zijn intiemste vrienden zonder dat ze hem herkennen! Afscheidsbrief van Che GuevaraAan Fidel CastroJaar van de landbouwHavana, 1 april 1965Fidel,Zovele herinneringen komen bij me op: hoe ik je leerde kennen in het huis van María Antonia, dat je me voorstelde mee te gaan, hoe spannend heel de voorbereiding was. Op een dag werd aan iedereen gevraagd wie verwittigd moest worden in geval we zouden sneuvelen. Dat confronteerde ons allen met de realiteit . Later leerden we dat je bij een echte revolutie overwint of sterft. We verloren veel kameraden op de weg naar de overwinning.
Vandaag heeft alles een minder dramatische kleur omdat we rijper geworden zijn, maar dezelfde keuze stelt zich opnieuw. Ik voel dat ik mijn plicht jegens de Cubaanse Revolutie hier in Cuba vervuld heb en neem daarom afscheid van jou, van de kameraden, van jouw volk dat ook het mijne is geworden.
Ik doe formeel afstand van mijn functies binnen de partijleiding, van mijn ministerambt, van mijn graad van commandant, van mijn Cubaanse nationaliteit.. Geen enkele wettelijke band bindt me nog aan Cuba. Er blijven enkel de bindingen van een andere aard, die je niet kan verbreken zoals een benoeming.
Als ik de balans opmaak van mijn leven tot hiertoe, denk ik me met voldoende toewijding te hebben ingezet voor de consolidatie van de overwinning van de revolutie. De enige fout die ik weerhoud is dat ik niet méér in je heb vertrouwd vanaf de eerste momenten in de Sierra Maestra en dat ik niet snel genoeg jouw revolutionaire leiderscapaciteiten heb ingezien. Ik beleefde hier een fantastische tijd en aan jouw zijde voelde ik me trots deel uit te maken van ons volk in de glansrijke en trieste dagen van de Caribische Crisis. Zelden tevoren heeft een staatshoofd zo uitgeblonken als jij in die dagen. Ik ben erg fier dat ik je zonder aarzelen gevolgd ben en me geïdentificeerd heb met jouw manier van denken en van inschatten van gevaren en principes.
Andere gewesten vragen nu de inzet van mijn bescheiden inspanningen. Ik kan doen wat voor jou onmogelijk is wegens je verantwoordelijkheid voor Cuba. Het uur van scheiden is aangebroken.
Weet dat ik wegga met een mengeling van blijdschap en pijn. Mijn zuiverste hoop als opbouwer en zij die mij het dierbaarst zijn laat ik hier achter…en ik verlaat een volk dat me opnam als een eigen zoon. Dat vind ik niet gemakkelijk. Het geloof dat je me inprentte, de revolutionaire geest van mijn volk en het gevoel me in te zetten voor de heiligste van alle plichten: vechten tegen het imperialisme waar ook ter wereld, neem ik mee naar nieuwe strijdtonelen. Dat sterkt me en heelt alle wonden.
Ik herhaal nogmaals dat ik Cuba ontsla van alle verantwoordelijkheid, behalve die welke voortvloeit uit haar voorbeeld. Als mijn laatste uur slaat onder een andere hemel, zal mijn laatste gedachte voor dit volk zijn en speciaal voor jou. Ik dank je voor alles wat je me bijbracht en voor jouw voorbeeld waaraan ik trouw zal proberen te blijven tot in de uiterste consequenties.
Ik ben het altijd eens geweest met de buitenlandse politiek van onze revolutie en dat ben ik nog steeds. Waar ik me ook bevind, zal ik me steeds verantwoordelijk voelen als Cubaans revolutionair en zo zal ik me ook gedragen. Ik heb er geen spijt van dat ik mijn kinderen en mijn vrouw niets materieels nalaat. Ik ben blij dat het zo is. Ik vraag niets voor hen omdat ik weet dat de staat in alles zal voorzien wat ze nodig hebben om te leven en voor hun opleiding .
Ik zou jou en ons volk nog veel kunnen zeggen, maar ik voel dat dat niet nodig is. Woorden kunnen niet uitdrukken wat ik wil zeggen en het is de moeite niet waard velletjes papier vol te kladden.
Tot de overwinning voor altijd.
Het vaderland of de dood !
Ik omhels je met revolutionaire vurigheid.
Chehttps://cubanismo.be/nl/artikels/biografie-che-guevara-1-de-jeugdjaren-1928-1951https://cubanismo.be/nl/artikels/biografie-che-guevara-2-eerste-reis-door-latijns-amerika-1951-1952https://cubanismo.be/nl/artikels/biografie-che-guevara-3-tweede-tocht-door-latijns-amerika-1953-1954https://cubanismo.net/nl/artikels/biografie-che-guevara-4-de-sierra-maestra-1955-58https://cubanismo.be/nl/artikels/biografie-che-guevara-5-de-beginjaren-van-de-revolutie-1959-1964https://cubanismo.be/nl/artikels/biografie-che-guevara-6-de-missie-congo-1965https://cubanismo.be/nl/artikels/biografie-che-guevara-7-eindstation-bolivia-1966-1667https://cubanismo.be/nl/artikels/biografie-che-guevara-8-terug-cubaNoten(1) Brief aan zijn ouders, 1967.