Frauke Decoodt, onafhankelijk journaliste, reist al een aantal maanden opnieuw door Centraal-Amerika en houdt momenteel haar hart vast in HondurasIk zou op 20 maart terugkeren naar Costa Rica, maar Nicaragua gaf me geen toestemming om over land te reizen (ik veronderstel dat dit te wijten is aan corona, hoewel ze mijn stukken misschien niet zo leuk vonden). Dus boekte ik een vlucht naar Costa Rica op zondag de 15e om de 16e te vliegen, maar een paar uur later sloot Honduras al zijn grenzen, voor tenminste 7 dagen.
Binnen die 7 dagen werden er zoveel meer grenzen gesloten dat mijn hoop om snel weer terug te zijn, nogal gering is. De Belgische ambassade (één voor heel Midden-Amerika) doet al wat ze kunnen, maar ik sta hier op de lijst van verschillende ambassades. Ik denk dat de enige hoop de gezamenlijke repatriëring van verschillende EU-burgers is, maar Honduras staat niet erg hoog op de lijst. Niet echt een massale toeristische bestemming met veel geprivilegieerde westerlingen die vastzitten. Hoewel we allemaal bevoorrechte westerlingen zijn, zijn we gewoon niet met veel.
Met al dit nieuws over de ineenstorting van het bevoorrechte Westen is mijn grootste zorg hier wat er zal gebeuren als corona eenmaal landen als Honduras bereikt, en vroeg of laat zal het gebeuren. Er is hier geen sociaal zekerheidsstelsel. De laatste twee decennia, vooral in 2012, hebben politici en politieke elites het land beroofd van ongeveer 26.400 miljoen dollar. Voor elke 100.000 mensen zijn er 9,5 ziekenhuisbedden, inclusief privéziekenhuizen. De weinige openbare ziekenhuizen die er zijn, hebben nauwelijks middelen of verpleegkundigen en artsen. Er zijn weinig coronatesten in het land, minder dan 100 beademingstoestellen en nog minder experts die weten hoe ze werken. Er is geen antibacteriële gel meer, geen mondmaskers, laat staan fatsoenlijke ruimtes voor isolatie en noodzakelijke kleding voor artsen en verpleegkundigen. Er zijn foto’s verschenen van personeel dat zich kleedt met vuilniszakken om zich te beschermen tegen het virus. Het gezondheidssysteem is hier al jaren voor corona ingestort. Hondurezen weten dat als corona het land bereikt, ze de pineut zijn.
Corona zal zich als een lopend vuurtje verspreiden. Officiële cijfers melden 24 gevallen en 1 dode. Maar in werkelijkheid ligt dat waarschijnlijk al veel hoger. Naar schatting 80% van de bevolking zal besmet raken en er zullen veel meer doden vallen dan in het Westen. Niet alleen vanwege het ingestorte gezondheidssysteem, maar ook vanwege de economische, sociale en hygiënische omstandigheden waarin mensen leven. Veel mensen leven opeengepakt in sloppenwijken met grote gezinnen in kleine ruimtes zonder stromend water. Velen overleven met wat informeel werk zoals het verkopen van noten of kranten op straat. In een land met het op één na hoogste armoedecijfer in Latijns-Amerika eten de meeste mensen hier niet als ze die dag niet kunnen werken en hun familie ook niet.
De avondklok is geen optie die lang kan worden volgehouden. Veel Hondurezen vrezen dat de plunderingen vroeg of laat zullen beginnen omdat de mensen wanhopig zijn. De 18e werd hier en daar al wat geplunderd.
De laatste twee maanden was ik op reis om aan nieuwe verhalen te werken, ik bezocht zwaar ondervoede inheemse gemeenschappen in Guatemala die op bonen en tortilla’s leven. In Honduras zijn de inheemse Garifuna waar ik verbleef evenzeer verzwakt door eeuwenlange discriminatie. Ik verbleef in sloppenwijken in Guatemala en Honduras. Ik bezocht overvolle Hondurese gevangenissen, was bij gehandicapte terugkerende migranten – te arm om zelfs maar pampers te kopen – en bij LGBTI+ personen met HIV. Ik maak me zorgen over hen allemaal.
In Europa zijn de “zwakken van de samenleving” de ouderen en de zieken (en vergeten we niet, ook de duizenden vluchtelingen die op straat of in kampen in Europa leven). In landen als Honduras is die “de zwakke bevolking” veel groter. Ik ben bang dat hier de coronapandemie een sociale zuivering wordt: van de armen, de inheemsen, de vrouwen, de zwakken, de zieken en de ouderen. Men zegt dat hier meer mensen sterven aan armoede, knokkelkoorts, HIV, diabetes, enz. Dat is waar. Maar corona zal dat aantal vermijdbare sterfgevallen alleen maar doen toenemen.
Dus misschien zijn de drastische maatregelen die de regering heeft genomen, zelfs voordat er officieel coronagevallen waren, niet zo verrassend. Sinds 15 maart heeft het land zijn grenzen gesloten. De 16e kregen mensen te horen dat ze binnen moesten blijven. De 17e werd in het hele land een gedeeltelijke avondklok opgelegd en in veel gebieden en alle grote steden een volledige avondklok in de traditionele Latijns-Amerikaanse dictatuurstijl. Alle grondwettelijke rechten, zoals de vrijheid van meningsuiting, werden opgeschort. Geen beperkingen en controles op de staatsmacht.
Behalve de lokale kruidenierswinkel met vaak niets erin mogen we niet op straat eten of medicijnen kopen. Behalve de 19e, toen de even logische beslissing werd genomen om de avondklok een paar uur te versoepelen, en iedereen tegelijk weg was. Recept voor geweld en besmetting. Hondurezen en de autoriteiten hebben hier ervaring met uitgaansverboden. De meest recente met de crisis na de frauduleuze verkiezingen in 2017, of in 2009 na de staatsgreep. Voor de Hondurezen brengt de avondklok herinneringen op aan politieke omwentelingen en repressie. Veel Hondurezen zijn nu achterdochtig. Ze weten dat hun autoriteiten een lange ervaring hebben met repressie.