In Honduras lijken de hevige straatprotesten terug van nooit weggeweest. Na de paasvakantie zag het land de grootste protesten sinds de frauduleuze verkiezingsoverwinning van Juan Orlando Hernandez. Net zoals in 2017, was het antwoord zware repressie. Interview van Jasper met een Hondurese vakbonds-en gezondheidsactivist.
De nieuwe protesten kwamen er omdat de regering de gezondheidszorg en het onderwijs wilde privatiseren. Vakbonden en middenveld kwam hiertegen in opstand, maar ook de protestbeweging tegen de onwettige president sloot zich aan. Door de omvang van de straatprotesten zag het regime zich genoodzaakt om zijn plannen op te bergen.
Wat is er nu eigenlijk aan de hand in Honduras? We spraken erover met historisch vakbondsfiguur Carlos H. Reyes, voorzitter van de vakbond STIBYS. Samuel, tijdens een vorig interview had je de indruk dat de regering het niet zou aandurven om de gezondheidszorg te privatiseren. Maar plots wilde ze dat toch… “Dat komt door het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Ik zei toen dat we waakzaam bleven, omdat we uiteraard geen vertrouwen hebben in president Juan Orlando Hernandez. Hij heeft al bewezen dat hij de grondwet naast zich neer durft leggen, verkiezingen vervalst en repressie inzet om aan de macht te kunnen blijven.
Toch kwamen signalen dat de regering openstond voor dialoog. Het regime had na protest de vorige minister van Gezondheid vervangen en eerder dit jaar had men zware toegevingen moeten doen in de loononderhandelingen met ambtenaren om de druk van de ketel te halen.
Ondertussen heeft Honduras echter het IMF op bezoek gehad. De president is wanhopig op zoek naar geld, naar leningen en investeringen. Er wordt al meer dan anderhalf jaar onderhandeld over een nieuwe lening, maar het IMF weigert die te geven zolang Honduras de aanbevelingen niet opvolgt. Die aanbevelingen zijn minder overheidsuitgaven door ontslagen en privatiseringen in de overheidssector. Vandaar de plotse bokkensprong van de regering.”Carlos, vanwaar de felle reactie van vakbonden op de privatiseringsvoorstellen?“Ten eerste zou men onderwijs en gezondheidszorg ‘herstructureren’, ten tweede ‘hervormen’ en ten derde zouden alle personeelsleden die zich hiertegen verzetten ontslaan kunnen worden. Men wou dus massaontslagen doorvoeren, privatiseren en een wet maken om iedereen die zich verzet onmiddellijk op straat te kunnen zetten.
Het sloeg in als een bom. Onmiddellijk kondigden de vakbonden en de Orde van Geneesheren samen acties aan. Er werd afgesproken om niet te onderhandelen met de regering. Als er zou onderhandeld worden, zou het gaan over het model waar we naartoe willen, niet over het decreet. De intrekking ervan was een absolute voorwaarde om ook maar aan tafel te gaan zitten.”Carlos H Reyes, voorzitter van de vakbond STIBYS“De regering probeerde een schijndialoog op te zetten. Twee vakbonden zijn toch naar het overleg gegaan. Daar werd aangekondigd dat het decreet werd ingetrokken. Maar onmiddellijk daarna werden twee nieuwe ontwerpdecreten uitgevaardigd die exact dezelfde inhoud hadden, maar dan gewoon gesplitst. Er was een decreet voor gezondheidszorg en één voor onderwijs. Het regime liet uitschijnen dat ze daarover een akkoord had gesloten in ‘dialoog’ met de vakbonden.
De volgende maandag is Honduras ontploft. Niet alleen de vakbonden en het personeel uit de twee sectoren zijn op straat gekomen, maar iedereen die sinds de frauduleuze verkiezingen in opstand is tegen de dictatuur. Er waren massaprotesten en 72 wegblokkades in het land. De president heeft zijn politiemacht als stoottroepen tegen de protesten ingezet, wat tot gewelddadige clashes leidde.
Op dinsdag verwees het parlement de privatiseringsvoorstellen naar de prullenbak. De kracht van de straat heeft het congres doen inbinden. Vergeet niet dat er op dinsdag ook weer nationale protesten waren en dat het de dag voor 1 mei was. De regering was als de dood voor een nationale strijdbeweging.”Is de het dan nu terug rustig?
Carlos: “Neen, want het gevaar is niet geweken. We mogen fier zijn op wat we verwezenlijkten, maar dit is slechts een eerste stap. Historisch gezien blijven privatiseringen boven ons hoofd hangen.
In 2015 onderhandelden we voor een nieuwe sociale zekerheid. Er was een akkoord, maar vlak voor de stemming zijn er artikels toegevoegd die het mogelijk maken om te privatiseren. Als vakbeweging hebben wij ons daar uiteraard van gedistantieerd. Maar toen wisten we dus al dat een privatiseringswet ons boven het hoofd hing.
Ondertussen heeft men jaar na jaar zwaar bespaard op de budgetten van gezondheidszorg en onderwijs. De kwaliteit ging er zo op achteruit dat niemand nog naar publieke scholen of ziekenhuizen wil gaan, alleen de minstbedeelden die geen andere optie hebben doen er nog beroep op.
Na een aantal schandalen in de media, werd de ‘noodtoestand’ uitgeroepen, ook op aansturen van de president. Pure hypocrisie natuurlijk. Een noodsituatie is per definitie iets dat plots ontstaat. Je kan dit bezwaarlijk een noodsituatie noemen, het gaat over een geplande crisis. Men heeft deze situatie zelf veroorzaakt door de doelbewuste onderfinanciering.”Noam Chomsky@noamchomskyTThat’s the standard technique of privatization: defund make sure things don’t work, people get angry, you hand it over to private capitalNC02:57 – 15 aug. 2017Informatie over Twitter Ads en privacyOok filosoof Naom Chomsky ziet hoe privatisering wereldwijd wordt uitgeloktBron: twitter.com“Die noodtoestand was bedoeld zodat experten en instellingen met ideeën op de proppen konden komen. Het uiteindelijke doel: privatiseren. Maar het was toch de president zelf die, onder druk van het IMF, zelf de privatisering begon te forceren. We hebben hem kunnen tegenhouden, maar nu moeten we ons verder richten op de noodtoestand, want die duwt ook in de richting van verdere ontmanteling van publieke diensten.
We staan nu wel sterker. Want de onderwijs- en de gezondheidssector hebben zich verenigd in een platform en plannen nieuwe acties. De regering heeft al laten weten dat ze geen duimbreed zullen toegeven. Zij weten ook wel dat als ze toegeven, het hek helemaal van de dam is. Nu proberen ze om de maatschappelijke steun te ondermijnen, door de Orde der Geneesheren en de vakbonden aan te vallen. Ze beweren dat die enkel voor hun eigen belangen en ‘riante arbeidsvoorwaarden’ opkomen en dat ze een hervorming ten gunste van de bevolking in de weg staat. Hetzelfde gebeurt tegen de leerkrachten. De aanvallen zijn ook vaak erg persoonlijk, tegen de leiders van de organisaties. Het doel van de regering is nu om verdeeldheid te zaaien. Er is echt terreur tegen de protestbeweging.” Samuel Zelaya van gezondheidsplatform ALCISAHOWat stellen jullie dan voor?
Samuel: “We moeten niet onderhandelen over de decreten zelf. Wat we nu moeten doen is ten gronde gaan nadenken over een transformatie van het systeem, maar dan een transformatie in het belang van de Hondurese bevolking.
Deze crisis kan je maar oplossen door de fundamenten van het systeem grondig te veranderen. Met gezondheidsorganisatie ALCISAHO en een aantal vakcentrales zijn we bezig met het formuleren van een alternatief gezondheidsmodel. Daarvoor werken we trouwens ook samen met FOS. We willen een model naar voor schuiven dat aangepast is aan de Hondurese realiteit met een duidelijk doel: een publiek systeem dat het recht op gezondheid kan garanderen waar ook vakbonden en het bredere middenveld bij betrokken zijn. We hebben de ambitie om de belangrijke vakcentrales, sector- en middenveldorganisaties achter ons voorstel te krijgen. Dat is onze agenda voor de komende maanden.”Op 1 mei trok een massa volk de straat op in Honduras.
Carlos: “We moeten het inderdaad hebben over het model waar we naartoe willen. Maar we zullen pas iets afdwingen door te blijven mobiliseren.
Je mag de protestbeweging ook niet los zien van de bredere strijd in Honduras. De strijdbewegingen tegen de mijnbouw, tegen het opsluiten van kritische journalisten en tegen de privatisering van de gezondheidszorg en het onderwijs maken integraal deel uit van het protest tegen onze ongrondwettelijke neoliberale dictatuur die de grondoorzaak is van de problemen.
De massale opkomst op 1 mei geeft mij hoop. Het was de grootste manifestatie op de Dag van de Arbeid ooit. Als we erin slagen om de eenheid te bewaren en ons niet te laten verdelen, kan dat leiden tot een veel grotere overwinning dan het intrekken van twee decreten. Het beloven spannende weken te worden voor Honduras.”Gepubliceerd: 17 mei 2019 in