Een vreemde conclusie die de krant blijkbaar trok uit de toespraak van Raúl Castro op 1 augustus jl. op de slotzitting van de zomersessie van het Cubaanse parlement. Je kan ze integraal lezen op de website van dat parlement (www.parlamentocubano.cu).

De toespraak van Raul ligt in het verlengde van de speech die hij in Holguín hield naar aanleiding van de nationale feestdag 26 juli (herdenking van de aanval op de Moncadakazerne in 1953), en sluit aan bij de recente zittingen van de parlementaire commissies, van de ministerraad en van het centraal comité van de Cubaanse Communistische Partij. De Cubaanse pers besteedde er veel aandacht aan. De kern draait om het opvangen van de economische crisis en het verhogen van eigen productiviteit en inkomsten. Er is geen sprake van afbouw van onderwijs of gezondheidszorg. Wel wordt het geheel van de sociale voorzieningen efficiënter georganiseerd. Ik vat een aantal punten uit de toespraak samen.

Nieuw controleorgaanEen van de belangrijke beslissingen is de oprichting van een nieuw controleorgaan, dat orde op zaken moet stellen rond economische discipline, interne controle moet uitvoeren en resoluut de strijd zal aanbinden tegen elke vorm van corruptie of wangedrag door leiders en functionarissen. Gladys Bejerano Portela, volksvertegenwoordigster, wordt de algemene controleur. Het nieuwe orgaan hangt rechtstreeks af van het parlement en de ministerraad en heeft strafrechtelijke bevoegdheid.

Orkanen veroorzaken reusachtige schadeIn zijn toespraak verwijst president Raul Castro naar de schade en verliezen die het land in 2008 opliep door de drie orkanen: 10 miljard dollar, of ongeveer 20% van het BIP in amper 72 dagen! De verwachte economische groei van 6% bleef uit; het eerste semester gaf een groei van 0,8%. Door de dalende prijzen op de wereldmarkt boerde ook de uitvoer achteruit. Vorig jaar nog bracht nikkel gemiddeld 21.100 dollar per ton op, maar dat viel terug op 11.700 dollar. En hoewel er meer toeristen kwamen, daalden ook daar de inkomsten doordat toeristen globaal minder uitgaven. De invoer daalde, waardoor de handelsbalans bijna in evenwicht was, maar de uitvoering van de contracten uit het verleden en de bijkomende financieringsmoeilijkheden hebben de toestand er niet gemakkelijker op gemaakt.“Ik ben geen econoom” zegt Raul, “maar ik vertrek van de logica dat niemand, individu noch staat, kan blijven meer uitgeven dan wat er binnenkomt. Twee plus twee is altijd vier, nooit vijf. (…) In de omstandigheden van ons onvolmaakte socialisme, door de eigen tekortkomingen, geeft twee plus twee dikwijls drie als resultaat.”Maatregelen De regering heeft de economische planning voor het komende jaar vastgelegd, en geeft daarbij o.a. de richtlijn om betalingsbalansen te plannen die in evenwicht zijn, en zelfs een overschot hebben om onvoorziene uitgaven te dekken. De groei van producten en diensten die buitenlandse deviezen opleveren blijft prioritair.

Er komen maatregelen voor de verdere herstructurering van het staatsapparaat, om de kosten en de papierwinkel te verminderen en het beheer efficiënter te laten verlopen.

Ondanks de spanningen in de economie ziet de Cubaanse president een bescheiden vooruitgang. De prijzen zijn stabiel, er zijn meer mensen aan het werk en de industrie, landbouw en veeteelt produceren meer.

De besparingen op het vlak van energie blijven een teer punt. De staatsbedrijven hebben hun elektriciteitsverbruik onder controle gehouden, maar de residentiële consumptie bleef stijgen. Begrijpelijk met deze snikhete zomer. Ik heb zelf de weldaden van een afkoeling door ventilatoren en airco mogen ervaren, maar sommigen vormen hun kantoor wel onnodig om tot een echte frigo…

Raul trekt van leer tegen “de onverantwoordelijke houding om te consumeren zonder zich te bekommeren om wat het kost” en hij hekelt het feit dat er in sommige provincies een tekort is aan leraars, politieagenten of andere specifieke beroepen. Anderzijds gingen in het onderwijs meer dan 7.800 gepensioneerden weer aan de slag – met behoud van pensioen en loon – en 7000 anderen stelden hun pensioen uit. Ze deden dit na een oproep van de overheid om de kwaliteit van het onderwijs te kunnen behouden en verbeteren.“De sociale uitgaven moeten overeenkomen met de reële mogelijkheden, en dat maakt dat we de niet-onontbeerlijke uitgaven moeten afschaffen.” De besparingsmaatregelen in het onderwijs, bv. het afslanken van internaatscholen op het platteland zijn een kwestie van efficiëntie. Deze scholen, die beantwoorden aan een ideaal van José Martí, nationaal bevrijdingsstrijder, dichter en pedagoog om studie met werk te combineren, beantwoorden niet meer aan de huidige realiteit. Ze kosten veel in transport van leraars en leerlingen en in onderhoud, terwijl hetzelfde onderwijs gegeven kan worden vlak bij de deur in de stad. De lonen van het onderwijzend personeel zijn een maand geleden dan weer flink opgetrokken, een besparingsmaatregel die hier bij ons niet veel voorkomt…Werkende mensen mogen voortaan ook legaal bijklussen om hun inkomen op te krikken, en ook de studenten worden hiertoe aangemoedigd. Dat kadert in maatregelen om de productie op te trekken. Tegelijk is het de bedoeling om de waarde van een inkomen door werk te verhogen.

Raul spreekt ook over de resultaten van een betere bevoorrading van melk en verdeling van ongebruikte gronden. Op dit ogenblik zijn reeds 78.000 percelen grond toegekend op 110.000 aanvragen. Het gaat om een huurcontract over tien jaar onder voorwaarde van productie. Tegelijk benadrukte de president de noodzaak om alle grond in de rand van dorpen en steden zo intensief mogelijk te benutten. Dat kan bovendien gebeuren zonder extra brandstofverbruik.“We beschikken over veel hoog opgeleide mensen” zegt hij, “en voor sommige specialisaties hebben we er zelfs meer dan nodig, maar als we er niet in slagen de mentaliteit te veranderen en de objectieve en subjectieve voorwaarden te scheppen om over goed opgeleide arbeidskrachten te beschikken, wie zal er dan de grond bewerken of in de fabrieken en ateliers werken? Wie zal er uiteindelijk instaan voor de materiële welvaart die ons volk vraagt? Soms lijkt het alsof we van het socialisme genieten voor we het opbouwen en of we uitgaven willen doen alsof we onder het communisme leven.”Internationaal Ook de internationale verhoudingen komen in de speech aan bod. Vandaag hebben alle Centraal-Amerikaanse landen hun diplomatieke banden met Cuba hersteld. De VS mogen dan wel hun anti-Cubaanse retoriek milderen, de blokkade blijft een feit, en de aangekondigde versoepelingen rond reizen, geldtransfers en telecommunicatie zijn nog niet in de praktijk omgezet. Cuba blijft op de lijst staan van “landen die het terrorisme bevorderen”.

De discussies over de migratie worden hernomen, maar de bijzondere VS-wetten die Cubaanse emigranten, in tegenstelling tot die uit alle andere landen, automatisch verblijfsrecht geven, blijven van kracht.

Hillary Clinton herhaalde nog eens dat de VS “fundamentele veranderingen van het Cubaanse regime willen zien”. Raul antwoordt: “(de Cubanen) hebben mij niet verkozen om het kapitalisme weer in te voeren, noch om de Revolutie te begraven. Ik ben verkozen om het socialisme te verdedigen, te behouden en het verder te verbeteren, niet om het te vernietigen.” En hij herinnert eraan dat het Cubaanse volk via referendum in 1976 met 97,7% de grondwet goedkeurde die het socialistische karakter van Cuba vastlegt. In 2002 herbevestigde de overdonderende meerderheid van de bevolking die keuze op gelijkaardige wijze.

Raul spreekt zijn vertrouwen uit in de jonge generatie om de Revolutie verder te zetten. Hij noemt de Cuban Five (Gerardo, Ramón, Antonio, Fernando en René) – antiterroristen die nu al 11 jaar ten onrechte in de VS gevangen zitten omwille van hun strijd tegen terroristische plannen vanuit de VS – voorbeelden van de nieuwe revolutionaire generatie.

Zesde partijcongres Tot slot kondigde Raul aan dat het VIe congres van de Cubaanse Communistische Partij wordt uitgesteld. Het congres was oorspronkelijk gepland voor het einde van dit jaar. De belangrijkste reden voor het uitstel is dat men de bevolking uitgebreid wil betrekken bij de voorbereiding van dit congres, waarop ze de economische en politieke krachtlijnen voor de komende jaren zullen vastleggen. Het gaat o.a. om de opheffing van het dubbele geldcircuit, het afschaffen van een aantal gratis diensten, het terugschroeven van subsidies, en de verdere uitwerking van een loonbeleid dat het socialistische principe “van ieder volgens zijn vermogen, aan ieder volgens zijn arbeid” (loon naar werken) toepast.

Ondertussen zullen een aantal zaken van interne orde binnen de partij, zoals onder meer de samenstelling van de leidende organen, conform de statuten geregeld worden via een partijconferentie eind dit jaar.

De Cubaanse leiding wil de nodige tijd nemen om een breed maatschappelijk debat te organiseren rond de verdere opbouw van het socialisme in de komende jaren. Daarmee doet ze wat ze al sinds januari 1959 doet: samen met het volk de problemen analyseren en oplossingen bedenken die de goedkeuring wegdragen van de grote meerderheid van de bevolking.